Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Uyuşturucu madde kullanımı ile kentsel mekân ilişkisinin sosyal öğrenme kuramı bağlamında incelenmesi

Yıl 2025, Cilt: 28 Sayı: 53, 351 - 377, 12.06.2025

Mehmet Akalın

https://doi.org/10.31795/baunsobed.1632856

Öz

Bu çalışma uyuşturucu madde kullanımı ile kentsel mekân ilişkisini sosyal öğrenme kuramı çerçevesinde açıklamaya çalışmaktadır. Çalışmada öncelikle Türkiye’de kentsel alanlarda kullanılan uyuşturucu maddelerin neler olduğu, bu maddelerin kullanım ve tercih sebepleri ile uyuşturucu madde kullanımındaki kentsel çevrelerin etkileri üzerinde durulmuştur. Sonrasında uyuşturucu madde kullanımı ile kentsel mekân ilişkisini sosyal öğrenme kuramı üzerinden kurabilmek için İç İşleri Bakanlığı, Emniyet Genel Müdürlüğü, Narkotik Suçlarla Mücadele Daire Başkanlığının hazırladığı “Türkiye Uyuşturucu Raporları” ile “Narkolog Madde Kullanıcıları Profil Analizi Raporları” karşılaştırmalı olarak analiz edilmiştir. Yapılan genel değerlendirmede, Türkiye’deki uyuşturucu madde kullanımına ilişkin suçların (TCK m.191) büyük ölçüde kentlerin bazı bölgelerde (suç oranlarının yüksek olduğu mahallelerde, kent içi çöküntü alanlarında, gecekondu bölgelerinde ve ekonomik ömrünü tamamlamış konut stoklarının bulunduğu metruk alanlarda) işlendiği ve uyuşturucu kullanımının kentlerde sosyal öğrenme ile yaygınlaştığı sonuçlarına ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kentsel Mekân Uyuşturucu Madde Bağımlılık Sosyal Öğrenme Kuramı

Kaynakça

  • Ackerman, V.W. (1998). Socioeconomic correlates of increasing crime rates in smaller communities, Professional Geographer, 50 (3), 372-387.
  • Akers, R. L. (2003). A Social learningteory of crime: Francis T. CullenveRobert Agnew (Eds.) in Crimnological teory: pasttopresent- essentialreadings. Roxbury Publishing.
  • Akers, R. L. (1999). Social learning and social structure: Reply to Sampson, Morash, and Krohn, Theoretical Criminology, 3(4), 477-493.
  • Akkaya, N., Aktürk, İ., ve Yaman, Ö.M. (2023). Türkiye’de 2011-2021 yılları arasında uçucu nitelikli maddelerin kullanımına yönelik istatistiki verilerin değerlendirilmesi, Bağımlılık Dergisi. 24(2), 239-272.
  • Aliağaoğlu, A., ve Uğur, A. (2021). Kentlerde suç ve suça iten sebepler, suçla ilgili teorik çalışmalar, Doğu Coğrafya Dergisi, 26(45), 37-54.
  • Altun, İ. (2014). Benim çocuğum kullanmaz demeyin bonzai. Bilge Yayınevi.
  • Arpa, E., ve Uğurlar, A. (2019). Suç ve mekân bağlamında güven algısı: Van örneği, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (44), 293-323.
  • Ateş, H., ve Banazılı, A. M. (2020). Türkiye’de uyuşturucu madde bağımlılığıyla mücadele: Narkotik suçlarla mücadele daire başkanlığı raporları üzerinden bir inceleme, Medeniyet Araştırmaları Dergisi, 5(1), 63-80.
  • Ayhan, İ. ve Çubukçu, K. M. (2007). Suç ve kent ilişkisine ampirik bakış: literatür taraması, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(5), 30-55.
  • Bahar, A. (2018). Uyuşturucu madde kullanımının nedenleri ve bağımlılık oluşum sürecinde iletişimsel yaklaşımların rolü ve önemi: Polis kayıtları üzerinden olgusal bir inceleme, Connectist: Istanbul University Journal of Communication Sciences, 55, 1-36. https://doi.org/10.26650/CONNECTIST2018-0032
  • Balcıoğlu, E. (2016). Sosyal süreç teorileri (Ed: Alper Sözer, Ercan Balcıoğlu), Kriminoloji içinde, Nobel Yayınları.
  • Balkaya, A. (2005). Lise öğrencilerinin kimlik duygusu kazanım düzeylerinin bazı kişisel-sosyal ve ailesel nitelikler ile suç davranışı düzeyi bakımından incelenmesi [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Anadolu Üniversitesi.
  • Bandura, A. (1991). Social cognitive theory of self-regulation, Organizational Behavior and Human Decision Processes, 50(2), 248-287.
  • Bandura, A. (1977). Social learning theory. Englewood Cliffs, NJ: Prentice-hall.
  • Bingöl, İ. (2022). Sosyolojik Suç teorilerine kuramsal bir yaklaşım: Sosyal süreç teorileri, Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (BUSBED), 12(24), 640-652.
  • Bogdan, R., ve Biklen, S. K. (2007). Qualitative research for education: An introduction to theories and method, Boston, USA: Allyn ve Bacon.
  • Boyacı, M. (2019). Türkiye'de internet bağımlılığı araştırmaları: bir içerik analizi çalışması, The Turkish Journal on Addictions. 6(3), 775-793.
  • Burkay, S. (2008). Teorik çerçevede suç, ETHOS: Felsefe ve Toplumsal Bilimlerde Diyaloglar, 2, 4.
  • Bushra, R., Aslam, N. ve Ahmed, K.Z. (2013). Drug misuse, dependence and addiction, Journal of Applied Pharmaceutical Science, 3(03), 1-7.
  • Cavlak, M., ve Aşıcıoğlu F. (2008). Uçucu madde istismarı volatile substance abuse, Toksikoloji Dergisi. 6 (1-2), 43-53.
  • Clark, T. N. (1969). Gabriel tarde on communication and social influence: Selected papers, Chicago and London. University of Chicago Press.
  • Cömert, Ö., ve Sevim, Y. (2017). Çocuk ve suç ilişkisinin sosyolojik suç kuramları ile incelenmesi, Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(1), 29-40.
  • Creswell, J. W. (2013). Qualitative inquiry veresearch design: Choosing among fiveapproaches, USA: Sage.
  • Çalı, H. H. (2012). Türkiye’de kentsel mekânda mağdursuz suç örneği olarak uyuşturucu ve uyarıcı madde kullanma, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16 (1), 37-56.
  • Çebi, M.S. (2012). Yeniliklerin yayılmasında sosyal taklidin ve kanaat önderlerinin işlevsel önemi: Gabriel Tarde’ın sosyal taklit teorisi açısından bir inceleme, İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, (34), 1-18.
  • Diego, M.A., Field, T.M., ve Sanders, C.E. (2003). Academic performance, popularity, and depression predict adolescent substance use, Adolescence, 38(149), 35-43.
  • Dönmezer, S. (1975). Kriminoloji. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları.
  • Duman, M. Z. (2021). Van’da madde kullanımı ve bağımlılığı etkileyen ailesel faktörler. Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi (45), 313-336. https://doi.org/10.21497/sefad.944096
  • EGM (2025). Operasyonlar, (https://www.narkotik.pol.tr/arama/ara/operasyonlar)
  • EGM (2024). Türkiye uyuşturucu raporu, EGM Yayın Katalog No: 769 NSB Yayınları: 55 Yayın No: 2024/1.
  • EGM (2023). Madde kullanıcıları profil analizi 2022 yılı narkolog raporu, Ankara.
  • Ellwood, C. A. (1901). The theory of imitation in social psychology, American Journal of Sociology, 6 (6), 721-741.
  • Erbay, E., Oğuz, N., Yıldırım, B., ve Fırat, E. (2016). Alkol ve madde bağımlılığı olan bireylerin başa çıkma tutumları, Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3, 597-609.
  • Erbaydar, T., Lawrence S., Dagli E., Hayran O., ve Collishaw, N.E. (2005). Influence of social environment in smoking among adolescents in Turkey, Eur J Public Health, 15, 404-410.
  • Erdinç, F.C. (2022). Overdose Türkiye, narkoelitlerden mafyaya uyuşturucunun yüzyıllık istilası. Doğan Kitap.
  • Erdönmez, E., ve Çelik, F. (2016). Kentsel mekânda kamusal alan ilişkileri, TÜBA-KED, (16), 145-163.
  • Ergün, N., ve Yirmibeşoğlu, F. (2005). İstanbul’da 2000-2004 yılları arasında suçun mekansal dağılımı, Planlamada yeni politika ve stratejiler riskler ve fırsatlar, Dünya Şehircilik Günü Kolokyumu, 29, İstanbul, 295-307.
  • Erekmekçi, M., ve Türk, E. (2022). Kentsel suç ve yok mekân; radikal kriminoloji kuramı bağlamında sosyolojik bir değerlendirme, International Journal of Social and Humanities Sciences Research (JSHSR), 9(90), 2829-2842.
  • Ersoy, Ö. (2015). Kahramanmaraş il merkezindeki lise son sınıf öğrencilerinde madde bağımlılığı ve etkileyen faktörler (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yüksek Lisans Tezi. Çukurova Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Halk Sağlığı Anabilim Dalı.
  • Eryalçın, M., ve Duyan, V. (2021). Suça sürüklenen çocuk ve gençler. Yeni İnsan Yayınevi.
  • Espada, J.P., ve Irles, D.L (2009). Basic concepts in drug addiction, (http://cesie.org/media/EBOOKpreventingdrugabuseEN.Pdf, 18.07.2024).
  • European Drug Report (2024). European drug report 2024: Trends and developments. (https://www.euda.europa.eu/event/2024/06/launch-event-european-drug-report-2024_en 15.3.2025)
  • Flick, U. (2013). Mapping the field. In U. Flick (Ed.), The SAGE handbook of qualitative data analysis içinde (ss.3-18), Los Angeles, USA: Sage. Gasper, J. M. (2012). Drug use and delinquency: Causes of dropping out of high school?, Texas: LFB Scholarly Pub. LLC.
  • Gezici Yalçın, M. (2017). Göç psikolojisi. Pharmakon.
  • GMGM (2023). Gümrük Muhafaza Genel Müdürlüğü, 2023 yılı faaliyet raporu. https://muhafaza.ticaret.gov.tr/data/5d31b1ee13b876092c062161/2023%20y%C4%B1l%C4%B1%20faaliyet%20raporu.pdf, 02.10.2024).
  • Güllü, İ. (2014). Suç olgusuna teorik ve eleştirel bir yaklaşım, Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, (3), 104-107.
  • Gümüşçü, N., Karaman, H., ve Yaman Ö. M., (2021, 26-27 Aralık). Netflix‟teki gençlik temalı filmlerde bağımlılık yapan madde kullanımı sahnelerinin incelenmesi. Anadolu kongreleri 5. Uluslararası Sosyal Bilimler Kongresi, Diyarbakır.
  • Gündüzöz, İ. (2016). Türkiye ve dünyada güvenli kent yaklaşımı: kentsel güvenlik mi? Güvenli kent mi?, Türk İdare Dergisi,483, 335-370.
  • Gruenewald, P. J., Freisthler, B., Remer, L., LaScala, E. A., ve Treno, A. (2006). Ecological models of alcohol outlets and violent assoults, Crime Potentials and Geospolitical Analisis Adictions, 101, 666-677.
  • Hammer T.R. (2011). Sosyal öğrenme teorisi. Goldstein S, Naglieri JA. (Ed.), Çocuk davranışı ve gelişimi ansiklopedisi içinde. Springer.
  • Harshita (2021). Netflix addiction- A life hacker: Short communication. International Journal of Science and Healthcare Research, 6(3), 395-400.
  • Hideg, G., ve Manchin, R. (2007). Enviroment and safty in European Capitals. European ınternational crime survey, EUICS Working Paper Series, Gallop, Europe.
  • Irles, D. L., Espada, J. P. Perona, S., ve Burkhart, V. C. G. (2013). Family prevention of drug use in Europe: a critical review of EDDRA programs. Addiciones, 25(3), 226-234.
  • Işık, O ve Pınarcıoğlu, M. (2001). Nöbetleşe yoksulluk: Gecekondulaşma ve kent yoksulları /Sultanbeyli örneği. İletişim Yayınları.
  • JGK (2023). Jandarma Genel Komutanlığı, 2023 yılı faaliyet raporu. https://www.jandarma.gov.tr/jandarma-genel-komutanligi-2023-yili-faaliyet-raporu-yayinlandi
  • Kadan, G., ve Aral, N. (2024). Türkiye’de ergenlik döneminde bağımlılıkla mücadele konusunu ele alan çalışmaların incelenmesi: teknoloji ve madde bağımlılıkları, Bağımlılık Dergisi, 25(4), 451-467.
  • Kalonya, D.H., ve Yıldırım, Z. (2019). Kent suçu ya da kente karşı suç: İzmir örneği, İdeal Kent: Kent Araştırmaları Dergisi, 30(11), 746-767.
  • Karakuş, B. N., Özdengül, F., Solak Görmüş, Z. I. ve Şen, A. (2021). Bağımlılık fizyopatolojisine genel bakış, KTO
  • Karatay Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 2(3), 158-166.
  • Karasu, M. A. (2017). Kentsel mekânda suç korkusu-Şanlıurfa örneği, Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, 20(1), 41-76.
  • Karslı, N. (2016). Psiko-sosyal açıdan şiddet ve çözüm yolları, Dinbilimleri Journal, 16(3).
  • Karriker-Jaffe, K.J. (2011). Areas of disadvantage: a systematic review of effects of area-level socioeconomic status on substance use outcomes, Drug Alcohol Rev, 30, 84-95.
  • Kaşıkçı, Ş. (2014). Ergenlik döneminde riskli sağlık davranışları [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Beykent Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Kaya, E. (2007). Kentleşme ve kentlileşme. Okutan Yayınları.
  • Keleş, R. (2021). Kentbilim terimleri sözlüğü. İmge Yayınları.
  • Kızmaz, Z. (2005a). Sosyolojik suç kuramlarının suç olgusunu açıklama potansiyelleri üzerine bir değerlendirme, Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 29, 149-174.
  • Kızmaz, Z.(2005b), Kriminolojide yeni yönelimler: bütünleşik (integrated) suç kuramları-I, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15(2), 349-377.
  • Koob, G. F. ve Le Moal, M. (2008). Addiction and the brain antireward system, Annual Review of Psychology, 59, 29-53.
  • Korkmaz, İ. (2003). Sosyal öğrenme kuramı, gelişim ve öğrenme psikolojisi. Pegem Yayıncılık.
  • Lengerli̇, A. (2010). Eş şiddeti suçu ile ilişkili olabilecek psiko-sosyal faktörlerin belirlenmesi ve suç analizi [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Ankara Üniversitesi. Miles, M. B., ve Huberman, A. M. (2016). Genişletilmiş bir kaynak kitap: Nitel veri analizi. Pegem Akademi.
  • Ögel, K., Taner S., ve Yılmaz Çetin, C. (2003). Ergenlerde madde bozukluklarına yaklaşım kılavuzu, IQ Kültür Sanat Yayıncılık.
  • Ögel, K. (2017). Bağımlılık ve tedavisi genel kitabı. IQ Kültür Sanat Yayıncılık.
  • Özcebe, H. (2008). Gençler ve sigara, Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi, Halk Sağlığı Anabilim Dalı, Ankara.
  • Öztürk, F. C. (2023). Uyuşturucu madde bağımlılığı ve Türkiye’de uyuşturucu madde kullanımının incelenmesi, Journal of Faculty of Pharmacy of Ankara University, 47(3), 1071-1083.
  • Patton, M. Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri. Pegem Akademi. Payam, M. M. (2019). Dirençli kentlerde belediyelerin suç önlemedeki rolüne yeni bir bakış, İdealkent, 10(28), 1020-1049.
  • Polat, G. (2014). Madde Bağımlılığı Tedavisinde Sosyal Hizmet Mesleği. Okmeydanı Tıp Dergisi 30(2),143-148.
  • Rondeau, M. B., Brantingham, P. L., ve Brantingham, P. (2005). Crime analysis for design professionals:architects. Landscape Architects, Urban Designers and Planners. Proceedings of EDRA 36, Design for Diversity Conference, Vancouver, 85-122.
  • SGK (2023). Sahil Güvenlik Komutanlığı, 2023 idari faaliyet raporu, (https://sg.gov.tr/2023-yili-idare-faaliyet-raporu 14.09.2024)
  • Şahin, E., ve Dostoğlu, N. (2007). Kentsel mekân tasarımında doğal verilerin kullanımı, Uludağ Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi, 12(1), 29-40.
  • Sezgin, E., Evren, C., Çınar, Ö. G., Küçükgöncü, S., ve Kılıç Bayram, M. (2010). Antiepileptikbarbeksaklon (maliasin) bağımlılığı olan iki olgu, Düşünen Adam Psikiyatri ve Nörolojik Bilimler Dergisi, 23, 128-132.
  • Siegel, L. J. (1989). Criminology, West Pub. Company Sutherland, E., ve Cressey, D. R. (1978). Criminology, New York: J. P. Lippincott Company.
  • Tarhan, N., ve Nurmedov, S. (2019). Bağımlılık sanal veya gerçek bağımlılıkla başa çıkma. Timaş Yayınları.
  • Terzi, E., ve Koçak, Y. (2014). Hemşehri Dernekleri, Hemşehrilik Bilinci ve Kentlileşme İlişkisi Üzerine Bir Araştırma: İstanbul/Sultangazi’deki Karslı Hemşehri Dernekleri Örneği. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (32), 137-150.
  • Thanki, D., ve Frederick, B. J. (2016). Social media and drug markets, Internet and Drug Markets, 115-123.
  • Tucker, J.S., Green Jr, H.D., Zhou, A.J., Miles, J.N.V., Shih, R.A., ve D’Amico, E.J. (2011). Substance use among middle school students: Associations with self-rated and peer-nominated popularity, Journal of Adolescence, 34(3), 513-519.
  • Trucco, E.M., Colder, C.R., Bowker, J.C., ve Wieczorek, W.F. (2011). Interpersonal goals and susceptibility to peer influence: Risk factors for intentions to initiate substance use during early adolescence, The Journal of Early Adolescence, 31(4), 526-547.
  • Toprak, S., Doğru, A., ve ve Gümüş, B. (2010). Türkiye’de uyuşturucu madde suçları ve sosyo-demografik özellikleri. Cumhuriyet Medical Journal, 32(1), 19-25.
  • TÜİK (2024). Hanehalkı işgücü araştırması raporu. (https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Isgucu-Istatistikleri-III.-Ceyrek:-Temmuz-Eylul,-2024-53519 23.11.2024)
  • TÜİK (2023). Adrese dayalı nüfus kayıt sistemi sonuçları. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Adrese-Dayali-Nufus-Kayit-Sistemi-Sonuclari-2023-49684 Uğurlu T. T., Şengül C. B., ve Şengül, C. (2012). Bağımlılık psikofarmakolojisi. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 4(1):37-50
  • Ünübol, H., ve Hızlı Sayar, G. (2022). Substance use and its risk factors in Turkey: A nationally representative sample study. Journal of Ethnicity in Substance Abuse, 21(2), 476–423.
  • Whitesell, M., Bachand, A., Peel, J. ve Brown, M. (2013). Familial, social, and individual factors contributing to risk for adolescent substance use, Journal of Addiction, 2013, 1-9.
  • Wexler, M. (1991). Adolescent drug use and psychological health: A longitudinal inquiry: Comment, American Psychologist, 46(2), 165.
  • Yazıcıoğlu Halu, Z. (2010). Kentsel mekân olarak caddelerin mekânsal karakterinin yürünebilirlik bağlamında irdelenmesi Bağdat Caddesi örneği, [Doktora Tezi]. İstanbul Teknik Üniversitesi.

Examination of the relationship between drug use and urban space within the context of social learning theory

Yıl 2025, Cilt: 28 Sayı: 53, 351 - 377, 12.06.2025

Mehmet Akalın

https://doi.org/10.31795/baunsobed.1632856

Öz

This study attempts to explain the relationship between drug use and urban space within the framework of social learning theory. The study primarily focuses on the drugs used in urban areas in Turkey, the reasons for the use and preference of these substances, and the effects of urban environments on drug use. Afterwards, in order to establish the relationship between drug use and urban space through social learning theory, the “Turkey Drug Reports” and the “Narcologist Drug Users Profile Analysis Reports” prepared by the Ministry of Internal Affairs, General Directorate of Security, Department of Combating Narcotic Crimes were comparatively analyzed. In the general evaluation, it was concluded that the crimes related to drug use in Turkey (TCK Article 191) were largely committed in some regions of the cities (In neighborhoods with high crime rates, urban slums, shantytowns, and abandoned areas with housing stock that has reached the end of its economic life) and that drug use became widespread in the cities through social learning.

Anahtar Kelimeler

Urban Space Drugs Addiction Social Learning Theory

Kaynakça

  • Ackerman, V.W. (1998). Socioeconomic correlates of increasing crime rates in smaller communities, Professional Geographer, 50 (3), 372-387.
  • Akers, R. L. (2003). A Social learningteory of crime: Francis T. CullenveRobert Agnew (Eds.) in Crimnological teory: pasttopresent- essentialreadings. Roxbury Publishing.
  • Akers, R. L. (1999). Social learning and social structure: Reply to Sampson, Morash, and Krohn, Theoretical Criminology, 3(4), 477-493.
  • Akkaya, N., Aktürk, İ., ve Yaman, Ö.M. (2023). Türkiye’de 2011-2021 yılları arasında uçucu nitelikli maddelerin kullanımına yönelik istatistiki verilerin değerlendirilmesi, Bağımlılık Dergisi. 24(2), 239-272.
  • Aliağaoğlu, A., ve Uğur, A. (2021). Kentlerde suç ve suça iten sebepler, suçla ilgili teorik çalışmalar, Doğu Coğrafya Dergisi, 26(45), 37-54.
  • Altun, İ. (2014). Benim çocuğum kullanmaz demeyin bonzai. Bilge Yayınevi.
  • Arpa, E., ve Uğurlar, A. (2019). Suç ve mekân bağlamında güven algısı: Van örneği, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (44), 293-323.
  • Ateş, H., ve Banazılı, A. M. (2020). Türkiye’de uyuşturucu madde bağımlılığıyla mücadele: Narkotik suçlarla mücadele daire başkanlığı raporları üzerinden bir inceleme, Medeniyet Araştırmaları Dergisi, 5(1), 63-80.
  • Ayhan, İ. ve Çubukçu, K. M. (2007). Suç ve kent ilişkisine ampirik bakış: literatür taraması, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(5), 30-55.
  • Bahar, A. (2018). Uyuşturucu madde kullanımının nedenleri ve bağımlılık oluşum sürecinde iletişimsel yaklaşımların rolü ve önemi: Polis kayıtları üzerinden olgusal bir inceleme, Connectist: Istanbul University Journal of Communication Sciences, 55, 1-36. https://doi.org/10.26650/CONNECTIST2018-0032
  • Balcıoğlu, E. (2016). Sosyal süreç teorileri (Ed: Alper Sözer, Ercan Balcıoğlu), Kriminoloji içinde, Nobel Yayınları.
  • Balkaya, A. (2005). Lise öğrencilerinin kimlik duygusu kazanım düzeylerinin bazı kişisel-sosyal ve ailesel nitelikler ile suç davranışı düzeyi bakımından incelenmesi [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Anadolu Üniversitesi.
  • Bandura, A. (1991). Social cognitive theory of self-regulation, Organizational Behavior and Human Decision Processes, 50(2), 248-287.
  • Bandura, A. (1977). Social learning theory. Englewood Cliffs, NJ: Prentice-hall.
  • Bingöl, İ. (2022). Sosyolojik Suç teorilerine kuramsal bir yaklaşım: Sosyal süreç teorileri, Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (BUSBED), 12(24), 640-652.
  • Bogdan, R., ve Biklen, S. K. (2007). Qualitative research for education: An introduction to theories and method, Boston, USA: Allyn ve Bacon.
  • Boyacı, M. (2019). Türkiye'de internet bağımlılığı araştırmaları: bir içerik analizi çalışması, The Turkish Journal on Addictions. 6(3), 775-793.
  • Burkay, S. (2008). Teorik çerçevede suç, ETHOS: Felsefe ve Toplumsal Bilimlerde Diyaloglar, 2, 4.
  • Bushra, R., Aslam, N. ve Ahmed, K.Z. (2013). Drug misuse, dependence and addiction, Journal of Applied Pharmaceutical Science, 3(03), 1-7.
  • Cavlak, M., ve Aşıcıoğlu F. (2008). Uçucu madde istismarı volatile substance abuse, Toksikoloji Dergisi. 6 (1-2), 43-53.
  • Clark, T. N. (1969). Gabriel tarde on communication and social influence: Selected papers, Chicago and London. University of Chicago Press.
  • Cömert, Ö., ve Sevim, Y. (2017). Çocuk ve suç ilişkisinin sosyolojik suç kuramları ile incelenmesi, Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(1), 29-40.
  • Creswell, J. W. (2013). Qualitative inquiry veresearch design: Choosing among fiveapproaches, USA: Sage.
  • Çalı, H. H. (2012). Türkiye’de kentsel mekânda mağdursuz suç örneği olarak uyuşturucu ve uyarıcı madde kullanma, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16 (1), 37-56.
  • Çebi, M.S. (2012). Yeniliklerin yayılmasında sosyal taklidin ve kanaat önderlerinin işlevsel önemi: Gabriel Tarde’ın sosyal taklit teorisi açısından bir inceleme, İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, (34), 1-18.
  • Diego, M.A., Field, T.M., ve Sanders, C.E. (2003). Academic performance, popularity, and depression predict adolescent substance use, Adolescence, 38(149), 35-43.
  • Dönmezer, S. (1975). Kriminoloji. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları.
  • Duman, M. Z. (2021). Van’da madde kullanımı ve bağımlılığı etkileyen ailesel faktörler. Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi (45), 313-336. https://doi.org/10.21497/sefad.944096
  • EGM (2025). Operasyonlar, (https://www.narkotik.pol.tr/arama/ara/operasyonlar)
  • EGM (2024). Türkiye uyuşturucu raporu, EGM Yayın Katalog No: 769 NSB Yayınları: 55 Yayın No: 2024/1.
  • EGM (2023). Madde kullanıcıları profil analizi 2022 yılı narkolog raporu, Ankara.
  • Ellwood, C. A. (1901). The theory of imitation in social psychology, American Journal of Sociology, 6 (6), 721-741.
  • Erbay, E., Oğuz, N., Yıldırım, B., ve Fırat, E. (2016). Alkol ve madde bağımlılığı olan bireylerin başa çıkma tutumları, Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3, 597-609.
  • Erbaydar, T., Lawrence S., Dagli E., Hayran O., ve Collishaw, N.E. (2005). Influence of social environment in smoking among adolescents in Turkey, Eur J Public Health, 15, 404-410.
  • Erdinç, F.C. (2022). Overdose Türkiye, narkoelitlerden mafyaya uyuşturucunun yüzyıllık istilası. Doğan Kitap.
  • Erdönmez, E., ve Çelik, F. (2016). Kentsel mekânda kamusal alan ilişkileri, TÜBA-KED, (16), 145-163.
  • Ergün, N., ve Yirmibeşoğlu, F. (2005). İstanbul’da 2000-2004 yılları arasında suçun mekansal dağılımı, Planlamada yeni politika ve stratejiler riskler ve fırsatlar, Dünya Şehircilik Günü Kolokyumu, 29, İstanbul, 295-307.
  • Erekmekçi, M., ve Türk, E. (2022). Kentsel suç ve yok mekân; radikal kriminoloji kuramı bağlamında sosyolojik bir değerlendirme, International Journal of Social and Humanities Sciences Research (JSHSR), 9(90), 2829-2842.
  • Ersoy, Ö. (2015). Kahramanmaraş il merkezindeki lise son sınıf öğrencilerinde madde bağımlılığı ve etkileyen faktörler (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yüksek Lisans Tezi. Çukurova Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Halk Sağlığı Anabilim Dalı.
  • Eryalçın, M., ve Duyan, V. (2021). Suça sürüklenen çocuk ve gençler. Yeni İnsan Yayınevi.
  • Espada, J.P., ve Irles, D.L (2009). Basic concepts in drug addiction, (http://cesie.org/media/EBOOKpreventingdrugabuseEN.Pdf, 18.07.2024).
  • European Drug Report (2024). European drug report 2024: Trends and developments. (https://www.euda.europa.eu/event/2024/06/launch-event-european-drug-report-2024_en 15.3.2025)
  • Flick, U. (2013). Mapping the field. In U. Flick (Ed.), The SAGE handbook of qualitative data analysis içinde (ss.3-18), Los Angeles, USA: Sage. Gasper, J. M. (2012). Drug use and delinquency: Causes of dropping out of high school?, Texas: LFB Scholarly Pub. LLC.
  • Gezici Yalçın, M. (2017). Göç psikolojisi. Pharmakon.
  • GMGM (2023). Gümrük Muhafaza Genel Müdürlüğü, 2023 yılı faaliyet raporu. https://muhafaza.ticaret.gov.tr/data/5d31b1ee13b876092c062161/2023%20y%C4%B1l%C4%B1%20faaliyet%20raporu.pdf, 02.10.2024).
  • Güllü, İ. (2014). Suç olgusuna teorik ve eleştirel bir yaklaşım, Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, (3), 104-107.
  • Gümüşçü, N., Karaman, H., ve Yaman Ö. M., (2021, 26-27 Aralık). Netflix‟teki gençlik temalı filmlerde bağımlılık yapan madde kullanımı sahnelerinin incelenmesi. Anadolu kongreleri 5. Uluslararası Sosyal Bilimler Kongresi, Diyarbakır.
  • Gündüzöz, İ. (2016). Türkiye ve dünyada güvenli kent yaklaşımı: kentsel güvenlik mi? Güvenli kent mi?, Türk İdare Dergisi,483, 335-370.
  • Gruenewald, P. J., Freisthler, B., Remer, L., LaScala, E. A., ve Treno, A. (2006). Ecological models of alcohol outlets and violent assoults, Crime Potentials and Geospolitical Analisis Adictions, 101, 666-677.
  • Hammer T.R. (2011). Sosyal öğrenme teorisi. Goldstein S, Naglieri JA. (Ed.), Çocuk davranışı ve gelişimi ansiklopedisi içinde. Springer.
  • Harshita (2021). Netflix addiction- A life hacker: Short communication. International Journal of Science and Healthcare Research, 6(3), 395-400.
  • Hideg, G., ve Manchin, R. (2007). Enviroment and safty in European Capitals. European ınternational crime survey, EUICS Working Paper Series, Gallop, Europe.
  • Irles, D. L., Espada, J. P. Perona, S., ve Burkhart, V. C. G. (2013). Family prevention of drug use in Europe: a critical review of EDDRA programs. Addiciones, 25(3), 226-234.
  • Işık, O ve Pınarcıoğlu, M. (2001). Nöbetleşe yoksulluk: Gecekondulaşma ve kent yoksulları /Sultanbeyli örneği. İletişim Yayınları.
  • JGK (2023). Jandarma Genel Komutanlığı, 2023 yılı faaliyet raporu. https://www.jandarma.gov.tr/jandarma-genel-komutanligi-2023-yili-faaliyet-raporu-yayinlandi
  • Kadan, G., ve Aral, N. (2024). Türkiye’de ergenlik döneminde bağımlılıkla mücadele konusunu ele alan çalışmaların incelenmesi: teknoloji ve madde bağımlılıkları, Bağımlılık Dergisi, 25(4), 451-467.
  • Kalonya, D.H., ve Yıldırım, Z. (2019). Kent suçu ya da kente karşı suç: İzmir örneği, İdeal Kent: Kent Araştırmaları Dergisi, 30(11), 746-767.
  • Karakuş, B. N., Özdengül, F., Solak Görmüş, Z. I. ve Şen, A. (2021). Bağımlılık fizyopatolojisine genel bakış, KTO
  • Karatay Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 2(3), 158-166.
  • Karasu, M. A. (2017). Kentsel mekânda suç korkusu-Şanlıurfa örneği, Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, 20(1), 41-76.
  • Karslı, N. (2016). Psiko-sosyal açıdan şiddet ve çözüm yolları, Dinbilimleri Journal, 16(3).
  • Karriker-Jaffe, K.J. (2011). Areas of disadvantage: a systematic review of effects of area-level socioeconomic status on substance use outcomes, Drug Alcohol Rev, 30, 84-95.
  • Kaşıkçı, Ş. (2014). Ergenlik döneminde riskli sağlık davranışları [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Beykent Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Kaya, E. (2007). Kentleşme ve kentlileşme. Okutan Yayınları.
  • Keleş, R. (2021). Kentbilim terimleri sözlüğü. İmge Yayınları.
  • Kızmaz, Z. (2005a). Sosyolojik suç kuramlarının suç olgusunu açıklama potansiyelleri üzerine bir değerlendirme, Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 29, 149-174.
  • Kızmaz, Z.(2005b), Kriminolojide yeni yönelimler: bütünleşik (integrated) suç kuramları-I, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15(2), 349-377.
  • Koob, G. F. ve Le Moal, M. (2008). Addiction and the brain antireward system, Annual Review of Psychology, 59, 29-53.
  • Korkmaz, İ. (2003). Sosyal öğrenme kuramı, gelişim ve öğrenme psikolojisi. Pegem Yayıncılık.
  • Lengerli̇, A. (2010). Eş şiddeti suçu ile ilişkili olabilecek psiko-sosyal faktörlerin belirlenmesi ve suç analizi [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi], Ankara Üniversitesi. Miles, M. B., ve Huberman, A. M. (2016). Genişletilmiş bir kaynak kitap: Nitel veri analizi. Pegem Akademi.
  • Ögel, K., Taner S., ve Yılmaz Çetin, C. (2003). Ergenlerde madde bozukluklarına yaklaşım kılavuzu, IQ Kültür Sanat Yayıncılık.
  • Ögel, K. (2017). Bağımlılık ve tedavisi genel kitabı. IQ Kültür Sanat Yayıncılık.
  • Özcebe, H. (2008). Gençler ve sigara, Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi, Halk Sağlığı Anabilim Dalı, Ankara.
  • Öztürk, F. C. (2023). Uyuşturucu madde bağımlılığı ve Türkiye’de uyuşturucu madde kullanımının incelenmesi, Journal of Faculty of Pharmacy of Ankara University, 47(3), 1071-1083.
  • Patton, M. Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri. Pegem Akademi. Payam, M. M. (2019). Dirençli kentlerde belediyelerin suç önlemedeki rolüne yeni bir bakış, İdealkent, 10(28), 1020-1049.
  • Polat, G. (2014). Madde Bağımlılığı Tedavisinde Sosyal Hizmet Mesleği. Okmeydanı Tıp Dergisi 30(2),143-148.
  • Rondeau, M. B., Brantingham, P. L., ve Brantingham, P. (2005). Crime analysis for design professionals:architects. Landscape Architects, Urban Designers and Planners. Proceedings of EDRA 36, Design for Diversity Conference, Vancouver, 85-122.
  • SGK (2023). Sahil Güvenlik Komutanlığı, 2023 idari faaliyet raporu, (https://sg.gov.tr/2023-yili-idare-faaliyet-raporu 14.09.2024)
  • Şahin, E., ve Dostoğlu, N. (2007). Kentsel mekân tasarımında doğal verilerin kullanımı, Uludağ Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi, 12(1), 29-40.
  • Sezgin, E., Evren, C., Çınar, Ö. G., Küçükgöncü, S., ve Kılıç Bayram, M. (2010). Antiepileptikbarbeksaklon (maliasin) bağımlılığı olan iki olgu, Düşünen Adam Psikiyatri ve Nörolojik Bilimler Dergisi, 23, 128-132.
  • Siegel, L. J. (1989). Criminology, West Pub. Company Sutherland, E., ve Cressey, D. R. (1978). Criminology, New York: J. P. Lippincott Company.
  • Tarhan, N., ve Nurmedov, S. (2019). Bağımlılık sanal veya gerçek bağımlılıkla başa çıkma. Timaş Yayınları.
  • Terzi, E., ve Koçak, Y. (2014). Hemşehri Dernekleri, Hemşehrilik Bilinci ve Kentlileşme İlişkisi Üzerine Bir Araştırma: İstanbul/Sultangazi’deki Karslı Hemşehri Dernekleri Örneği. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (32), 137-150.
  • Thanki, D., ve Frederick, B. J. (2016). Social media and drug markets, Internet and Drug Markets, 115-123.
  • Tucker, J.S., Green Jr, H.D., Zhou, A.J., Miles, J.N.V., Shih, R.A., ve D’Amico, E.J. (2011). Substance use among middle school students: Associations with self-rated and peer-nominated popularity, Journal of Adolescence, 34(3), 513-519.
  • Trucco, E.M., Colder, C.R., Bowker, J.C., ve Wieczorek, W.F. (2011). Interpersonal goals and susceptibility to peer influence: Risk factors for intentions to initiate substance use during early adolescence, The Journal of Early Adolescence, 31(4), 526-547.
  • Toprak, S., Doğru, A., ve ve Gümüş, B. (2010). Türkiye’de uyuşturucu madde suçları ve sosyo-demografik özellikleri. Cumhuriyet Medical Journal, 32(1), 19-25.
  • TÜİK (2024). Hanehalkı işgücü araştırması raporu. (https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Isgucu-Istatistikleri-III.-Ceyrek:-Temmuz-Eylul,-2024-53519 23.11.2024)
  • TÜİK (2023). Adrese dayalı nüfus kayıt sistemi sonuçları. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Adrese-Dayali-Nufus-Kayit-Sistemi-Sonuclari-2023-49684 Uğurlu T. T., Şengül C. B., ve Şengül, C. (2012). Bağımlılık psikofarmakolojisi. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 4(1):37-50
  • Ünübol, H., ve Hızlı Sayar, G. (2022). Substance use and its risk factors in Turkey: A nationally representative sample study. Journal of Ethnicity in Substance Abuse, 21(2), 476–423.
  • Whitesell, M., Bachand, A., Peel, J. ve Brown, M. (2013). Familial, social, and individual factors contributing to risk for adolescent substance use, Journal of Addiction, 2013, 1-9.
  • Wexler, M. (1991). Adolescent drug use and psychological health: A longitudinal inquiry: Comment, American Psychologist, 46(2), 165.
  • Yazıcıoğlu Halu, Z. (2010). Kentsel mekân olarak caddelerin mekânsal karakterinin yürünebilirlik bağlamında irdelenmesi Bağdat Caddesi örneği, [Doktora Tezi]. İstanbul Teknik Üniversitesi.
Toplam 93 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Kent Sosyolojisi ve Toplum Çalışmaları
Bölüm Sosyoloji
Yazarlar

Mehmet Akalın 0000-0002-5170-7503

Erken Görünüm Tarihi 11 Haziran 2025
Yayımlanma Tarihi 12 Haziran 2025
Gönderilme Tarihi 4 Şubat 2025
Kabul Tarihi 27 Mart 2025
Yayımlandığı Sayı Yıl 2025 Cilt: 28 Sayı: 53

Kaynak Göster

APA Akalın, M. (2025). Uyuşturucu madde kullanımı ile kentsel mekân ilişkisinin sosyal öğrenme kuramı bağlamında incelenmesi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 28(53), 351-377. https://doi.org/10.31795/baunsobed.1632856
 Kapak Resmi İndir

BAUNSOBED