Öz
This study focuses on the Edirne Balloon Hangar, one of the rare examples in Turkey. Built for military purposes in the early 20th century and having an important place in our aviation history, the building is a rare example of the Y-shaped hangar typology and reflects the early reinforced concrete applications of modern construction technologies. The architectural features of the building have been examined in detail; elements such as the plan scheme, façade arrangements, structural systems and the use of original materials have been evaluated. As a part of the historical military area in Edirne, its relationship with the identity and integrity of the region is emphasized and recommendations for its conservation and re-functioning are presented. In this context, the necessity of preserving the hangar's historical value, increasing its visibility, and revitalizing it by remaining faithful to its original function has been revealed. The study constitutes an important example in terms of industrial heritage conservation and sustainability.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Almaç, U. (2022). Balon (Zeplin) Hangarı, Edirne – Risk Altındaki Mimari Miras, Edirne Belediyesi, Kültürel Mirası Koruma Derneği, İnci Türkoğlu (ed.), ss. 189-193.
- Amerika Ulusal Park Servisi, https://www.nps.gov/articles/hangar-no-1-lakehurst-naval-airstation. htm , 06 Şubat 2025 tarihinde erişildi.
- Art Explora Foundation, https://www.artexplora.org/en/hangar-y 06 Şubat 2025 tarihinde erişildi.
- ATASE, OİH, 110-9-1-5. (1912) Almanya'dan alınacak balonlar için yapılacak hangarlara lüzumlu araçların satın alınmasına dair yazışmalar ve hangarların planları.
- Bayram, H. Y. (2024) Edirne Balon (Zeplin) Hangarı Mevcut Durum Analizi ve Koruma Önerileri, İstanbul Teknik Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Mimarlık Anabilim Dalı’nda hazırlanan yüksek lisans tezi, İstanbul.
- Çıtır, S. (2021). Türkiye’de Sivil Havacılık Şirketlerinin Faaliyetleri (1923-1933), T.C. İstanbul Üniversitesi, Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Anabilim Dalı’nda hazırlanan yüksek lisans tezi, İstanbul.
- Doğan, H. A. (2023). Architectural Typologies Appeared by Modernism: Case Study of the Edirne Zeppelin Hangar, Art History & Criticism / Meno İstorija ir kritika 19, ISSN: 1882-4555 (print), ISSN: 1822-4547 (online), ss.70-80.
- Fransa Kültür Bakanlığı, 2024. https://www.culture.gouv.fr/regions/drac-ile-defrance/ Actualites/actualite-a-la-une/la-restauration-du-hangar-y-et-la-reouverture-au-public-de-letang- de-chalais , 06 Şubat 2025 tarihinde erişildi.
- Geçili, D. (2024). Hava Balonlarının (Zeplin) Havacılık Tarihindeki Yeri. Türk Hava Kurumu Üniversitesi, Havacılık Ve Uzay Çalışmaları Dergisi, 4(1), 48-74. https://doi.org/10.52995/jass.1348868
- Gerstmann, P., dos Santos R. B. (2020). Transcultural Cooperation – The Example of Zeppelin, Transcultural Management Series, Volume.6; Brazilian Perspectives on Transcultural Leadership, Josep Wieland and Julika
- Bauman Montecinos (eds.), Metropolis-Verlag, Marburg, ss.79-95.
- İhsanoğlu, E. (1995). Osmanlı Havacılığı’na Genel Bir Bakış, İslam Tarih, Sanat ve Kültür Araştırma Merkezi, No:6, s.499.
- İlmen, S. (1947). Türkiye’de Tayyarecilik ve Balonculuk Tarihi, Hilmi Yayınevi, İstanbul.
- Kazancıgil, R. (1986) Hafız Rakım Ertür'ün Anılarından Balkan Savaşında Edirne Savunması Günleri, Edirne Araştırması Merkezi, Kırklareli.
- Kurt, D., ve Korkmaz, E. (2018) Yeni Arşiv Belgeleri Işığında Türk Askerî Havacılığının Doğuşu (1911-1912).
- Savunma Bilimleri Dergisi, Cilt: 17 Sayı: 2, 207 – 251. https://doi.org/10.17134/khosbd.477296 , 06 Şubat 2025 tarihinde erişildi.
- Kültür Envanteri Haritası. (2024). https://kulturenvanteri.com/harita/#14.47/41.70181/26.53204 , 06 Şubat 2025 tarihinde erişildi.
- Letonya Savaş Müzesi, https://militaryheritagetourism.info/en/military/sites/view/120?0&lang=en&a=od , 06 Şubat 2025 tarihinde erişildi.
- Osman Gazi BAYKAL: “Balonculuk Tarihçemiz”, http://www.airkule.com/yazar/BALONCULUK-TARIHCEMIZ/338/ 06 Şubat 2025 tarihinde erişildi.
- Özgüven, H. Burcu, Aslı Meral and Saygın Alkan. (2014). Zeplin Hangari, Edirne. Docomomo Türkiye Ulusal Çalişma Grubu Yapi/Yerleşim Tanitim Formu, 2014, 1–8.
- Riga Merkez Çarşısı (Riga Central Market), https://www.liveriga.com/en/1597-riga-central-market 06 Şubat 2025 tarihinde erişildi.
- Şakul K. (2003). Osmanlı’da Balonlar ve Balonculuk, Gökten Çadır Düştü!, Toplumsal Tarih, C. 19, İstanbul Eylül 2003, s. 117.
- Vivian, E. C. (1921), A History of Aeronautics. https://books.google.com.tr/books/about/A_History_of_Aeronautics.html?id=H3RbTcGU68gC&redir_esc=y 06 Şubat 2025 tarihinde erişildi.
- Yalçın, O. (2021). Türk Hava Gücü (1911-1950). Türkiye İş Bankası Yayınları, İstanbul.
- Zamacı, A. (2011). Birinci Balkan Harbi’nde Edirne Semalarında Bulgar Tayyare ve Balonları, Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, Cilt: 1, Sayı: 2, Temmuz-2011, s. 199-225.
- Zobar, G. (2024, Şubat 03). 03.02.2024 tarihli ‘Edirne’deki Balon Hangarı restore edilecek’ isimli haberi, Anadolu Ajansı, https://www.aa.com.tr/tr/kultur/edirnedeki-tarihi-balon-hangari-restore-edilecek/3126559 erişim tarihi: 29.03.2025.
Öz
Bu çalışma, Türkiye’nin ender örneklerinden biri olan Edirne Balon Hangarı’nı ele almaktadır. Erken 20. yüzyılda askeri amaçlarla inşa edilen ve havacılık tarihimizde önemli bir yere sahip olan yapı, Y formlu hangar tipolojisinin nadir bir örneği olup, modern inşaat teknolojilerinin erken betonarme uygulamalarını yansıtmaktadır. Yapının mimari özellikleri detaylı olarak incelenmiş; plan şeması, cephe düzenlemeleri, taşıyıcı sistemleri ve özgün malzeme kullanımı gibi unsurlar değerlendirilmiştir. Edirne’deki tarihi askeri alanın bir parçası olarak bölgenin kimliği ve bütünlüğüyle ilişkisi vurgulanmış, korunması ve yeniden işlevlendirilmesi için öneriler sunulmuştur. Bu kapsamda, hangarın tarihi değerinin korunarak görünürlüğünün artırılması, özgün işlevine sadık kalınarak yeniden yaşatılmasının gerekliliği ortaya konmuştur. Çalışma, endüstri mirasının korunması ve sürdürülebilirlik açısından önemli bir örnek teşkil etmektedir.
Anahtar Kelimeler
Edirne balon hangarı endüstri mirası yeniden işlevlendirme
Kaynakça
- Almaç, U. (2022). Balon (Zeplin) Hangarı, Edirne – Risk Altındaki Mimari Miras, Edirne Belediyesi, Kültürel Mirası Koruma Derneği, İnci Türkoğlu (ed.), ss. 189-193.
- Amerika Ulusal Park Servisi, https://www.nps.gov/articles/hangar-no-1-lakehurst-naval-airstation. htm , 06 Şubat 2025 tarihinde erişildi.
- Art Explora Foundation, https://www.artexplora.org/en/hangar-y 06 Şubat 2025 tarihinde erişildi.
- ATASE, OİH, 110-9-1-5. (1912) Almanya'dan alınacak balonlar için yapılacak hangarlara lüzumlu araçların satın alınmasına dair yazışmalar ve hangarların planları.
- Bayram, H. Y. (2024) Edirne Balon (Zeplin) Hangarı Mevcut Durum Analizi ve Koruma Önerileri, İstanbul Teknik Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Mimarlık Anabilim Dalı’nda hazırlanan yüksek lisans tezi, İstanbul.
- Çıtır, S. (2021). Türkiye’de Sivil Havacılık Şirketlerinin Faaliyetleri (1923-1933), T.C. İstanbul Üniversitesi, Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Anabilim Dalı’nda hazırlanan yüksek lisans tezi, İstanbul.
- Doğan, H. A. (2023). Architectural Typologies Appeared by Modernism: Case Study of the Edirne Zeppelin Hangar, Art History & Criticism / Meno İstorija ir kritika 19, ISSN: 1882-4555 (print), ISSN: 1822-4547 (online), ss.70-80.
- Fransa Kültür Bakanlığı, 2024. https://www.culture.gouv.fr/regions/drac-ile-defrance/ Actualites/actualite-a-la-une/la-restauration-du-hangar-y-et-la-reouverture-au-public-de-letang- de-chalais , 06 Şubat 2025 tarihinde erişildi.
- Geçili, D. (2024). Hava Balonlarının (Zeplin) Havacılık Tarihindeki Yeri. Türk Hava Kurumu Üniversitesi, Havacılık Ve Uzay Çalışmaları Dergisi, 4(1), 48-74. https://doi.org/10.52995/jass.1348868
- Gerstmann, P., dos Santos R. B. (2020). Transcultural Cooperation – The Example of Zeppelin, Transcultural Management Series, Volume.6; Brazilian Perspectives on Transcultural Leadership, Josep Wieland and Julika
- Bauman Montecinos (eds.), Metropolis-Verlag, Marburg, ss.79-95.
- İhsanoğlu, E. (1995). Osmanlı Havacılığı’na Genel Bir Bakış, İslam Tarih, Sanat ve Kültür Araştırma Merkezi, No:6, s.499.
- İlmen, S. (1947). Türkiye’de Tayyarecilik ve Balonculuk Tarihi, Hilmi Yayınevi, İstanbul.
- Kazancıgil, R. (1986) Hafız Rakım Ertür'ün Anılarından Balkan Savaşında Edirne Savunması Günleri, Edirne Araştırması Merkezi, Kırklareli.
- Kurt, D., ve Korkmaz, E. (2018) Yeni Arşiv Belgeleri Işığında Türk Askerî Havacılığının Doğuşu (1911-1912).
- Savunma Bilimleri Dergisi, Cilt: 17 Sayı: 2, 207 – 251. https://doi.org/10.17134/khosbd.477296 , 06 Şubat 2025 tarihinde erişildi.
- Kültür Envanteri Haritası. (2024). https://kulturenvanteri.com/harita/#14.47/41.70181/26.53204 , 06 Şubat 2025 tarihinde erişildi.
- Letonya Savaş Müzesi, https://militaryheritagetourism.info/en/military/sites/view/120?0&lang=en&a=od , 06 Şubat 2025 tarihinde erişildi.
- Osman Gazi BAYKAL: “Balonculuk Tarihçemiz”, http://www.airkule.com/yazar/BALONCULUK-TARIHCEMIZ/338/ 06 Şubat 2025 tarihinde erişildi.
- Özgüven, H. Burcu, Aslı Meral and Saygın Alkan. (2014). Zeplin Hangari, Edirne. Docomomo Türkiye Ulusal Çalişma Grubu Yapi/Yerleşim Tanitim Formu, 2014, 1–8.
- Riga Merkez Çarşısı (Riga Central Market), https://www.liveriga.com/en/1597-riga-central-market 06 Şubat 2025 tarihinde erişildi.
- Şakul K. (2003). Osmanlı’da Balonlar ve Balonculuk, Gökten Çadır Düştü!, Toplumsal Tarih, C. 19, İstanbul Eylül 2003, s. 117.
- Vivian, E. C. (1921), A History of Aeronautics. https://books.google.com.tr/books/about/A_History_of_Aeronautics.html?id=H3RbTcGU68gC&redir_esc=y 06 Şubat 2025 tarihinde erişildi.
- Yalçın, O. (2021). Türk Hava Gücü (1911-1950). Türkiye İş Bankası Yayınları, İstanbul.
- Zamacı, A. (2011). Birinci Balkan Harbi’nde Edirne Semalarında Bulgar Tayyare ve Balonları, Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, Cilt: 1, Sayı: 2, Temmuz-2011, s. 199-225.
- Zobar, G. (2024, Şubat 03). 03.02.2024 tarihli ‘Edirne’deki Balon Hangarı restore edilecek’ isimli haberi, Anadolu Ajansı, https://www.aa.com.tr/tr/kultur/edirnedeki-tarihi-balon-hangari-restore-edilecek/3126559 erişim tarihi: 29.03.2025.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Mimari Miras ve Koruma |
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Haziran 2025 |
| Gönderilme Tarihi | 8 Şubat 2025 |
| Kabul Tarihi | 21 Mayıs 2025 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 Cilt: 18 Sayı: 1 |
Kaynak Göster
Bu eser Creative Commons Atıf 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.