Öz
Ludwig Wittgenstein, mantık ve dil felsefesi üzerine çalışmalarıyla tanınan bir düşünür olarak dil ve müzik üzerine kurduğu analojiler müziksel anlamın doğasını anlamak açısından önemli bir bakış açısı sunmaktadır. Bu çalışma, Wittgenstein’ın müzik ve anlam ilişkisini nasıl ele aldığını incelemekte, dil ile müzik arasında kurduğu bu analojileri tartışmaktadır. Ona göre müzik, kelimeler gibi doğrudan referanslara dayanmayan, anlamını kullanım ve bağlamı içinde kazanan bir yapıdadır. Bu doğrultuda Wittgenstein, bir müzik cümlesini anlamayı, bir yüz ifadesini anlamaya benzetmektedir. Fakat bu benzetme için salt kurallara dayalı bir analiz yeterli değildir. Doğru bağlamın estetik deneyim olarak yapılanması bir gerekliliktir. Çalışmada, Wittgenstein’ın müziği birinci ve üçüncü şahıs perspektifleri üzerinden nasıl ele aldığını belirtmek amaçlanmış, müziksel anlamın bireysel deneyimden çok kamusal bir fenomen olduğu kavramsal bir çerçevede ifade edilmiştir. Dil oyunları teorisi ile müzik arasındaki ilişki de bu noktada önem kazanmıştır. Böylece, Wittgenstein’a göre müzikte anlamın, müziksel teknik yapının anlaşılmasının yanında, müzik performansını gerçekleştiren müzisyen ile dinleyici arasındaki deneyimlenen bir süreç olduğu sonucuna ulaşılmıştır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Ahonen, Hanne. “Wittgenstein and the Conditions of Musical Communication.” Philosophy 80/4 (2005): 513-529. Erişim Tarihi: Mayıs 15, 2024. doi: 10.1017/s0031819105000446.
- Goehr, Lydia. “Music and the Aesthetics of Modernity: Essays.” İçinde Philosophical Exercises in Repetition: On Music, Humor, and Exile in Wittgenstein and Adorno, editörler Karol Berger ve Anthony Newcomb, 311-340. Cambridge: Harvard University Press, 2005.
- Guter, Eran. “Wittgenstein on musical experience and knowledge.” From the ALWS archives: A selection of papers from the International Wittgenstein Symposia in Kirchberg am Wechsel. 2014.
- Scruton, Roger. “Wittgenstein and the Understanding of Music.” The British Journal of Aesthetics 44/1 (2004): 1-9. Erişim Tarihi: Mayıs 24, 2024, doi: 10.1093/bjaesthetics/44.1.1.
- Szabados, Béla. Wittgenstein As Philosophical Tone-Poet, Philosophy And Music in Dialogue. 1. Baskı. Netherlands: Rodopi, 2014.
- Ülger, Emir H. “Wittgenstein ve Strauss’ta Müzik Metaforunun Kullanımı: Felsefi Projenin Parçası mı, Basit Bir Alegori mi?” Sinop Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 6, no 1 (2022): 200-241. Erişim Tarihi: Mart, 15, 2025. doi: 10.30561/sinopusd.1106844.
- Wittgenstein, Ludwig. Defterler, 1914-1916. Çeviren Ali Utku. 1. Baskı. İstanbul: Birey Yayıncılık, 2004.
- Wittgenstein, Ludwig. Felsefi Soruşturmalar. Çeviren Deniz Kanıt. 1. Baskı. İstanbul: Totem Yayıncılık, 2006.
- Witgenstein, Ludwig. Kesinlik Üstüne + Kültür ve Değer. Çeviren Doğan Şahiner. 2. Baskı. İstanbul: Metis, 2009.
- Wittgenstein, Ludwig. Lectures & Conversatıons on Aesthetics, Psychology and Religious Belief. Editör Cyril Barrett. 2. Baskı. Berkeley & Los Angeles: University of California Press, 1967.
- Wittgenstein, Ludwig. Mavi Kitap, Kahverengi Kitap. Çeviren Doğan Şahiner. 2. Baskı. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2011.
- Wittgenstein, Ludwig. Remarks on the Philosophy of Psychology, Vol. 1. Editör G. H. von Wright. 4. Baskı. Oxford: Blackwell Publishing, 1998.
- Wittgenstein, Ludwig. Tractatus Logico-Philosophicus. Çeviren Oruç Aruoba. 7. Baskı. İstanbul: Metis Yayınları, 2013. Wittgenstein, Ludwig. Zettel, Çeviren Doğan Şahiner. 1. Baskı. Ankara: Fol, 2019.
- Worth, Sarah E. “Wittgenstein's Musical Understanding.” British Journal of Aesthetics 37/2 (1997): 158-167. Erişim Tarihi: Mayıs 18, 2024, doi: 10.1093/bjaesthetics/37.2.158.
Öz
Ludwig Wittgenstein, a philosopher known for his work on logic and the philosophy of language, is known for his analogies between language and music, which offer an important perspective for understanding the nature of musical meaning. This study examines how Wittgenstein deals with the relationship between music and meaning and discusses these analogies between language and music. According to him, music, like words, does not rely on direct references and gains its meaning through its use and context. Accordingly, Wittgenstein likens understanding a musical sentence to understanding a facial expression. However, an analysis based solely on rules is not sufficient for this analogy. It is a necessity to construct the right context as aesthetic experience. In this study, it is aimed to indicate how Wittgenstein handles music through first and third person perspectives, and it is expressed in a conceptual framework that musical meaning is a public phenomenon rather than an individual experience. The relationship between the theory of language games and music has also gained importance at this point. Thus, it is concluded that, according to Wittgenstein, meaning in music is not only an understanding of the technical structure of music, but also an experienced process between the musician who performs the music and the listener.
Anahtar Kelimeler
Wittgenstein Meaning in Music Language and Music Facial Expression.
Kaynakça
- Ahonen, Hanne. “Wittgenstein and the Conditions of Musical Communication.” Philosophy 80/4 (2005): 513-529. Erişim Tarihi: Mayıs 15, 2024. doi: 10.1017/s0031819105000446.
- Goehr, Lydia. “Music and the Aesthetics of Modernity: Essays.” İçinde Philosophical Exercises in Repetition: On Music, Humor, and Exile in Wittgenstein and Adorno, editörler Karol Berger ve Anthony Newcomb, 311-340. Cambridge: Harvard University Press, 2005.
- Guter, Eran. “Wittgenstein on musical experience and knowledge.” From the ALWS archives: A selection of papers from the International Wittgenstein Symposia in Kirchberg am Wechsel. 2014.
- Scruton, Roger. “Wittgenstein and the Understanding of Music.” The British Journal of Aesthetics 44/1 (2004): 1-9. Erişim Tarihi: Mayıs 24, 2024, doi: 10.1093/bjaesthetics/44.1.1.
- Szabados, Béla. Wittgenstein As Philosophical Tone-Poet, Philosophy And Music in Dialogue. 1. Baskı. Netherlands: Rodopi, 2014.
- Ülger, Emir H. “Wittgenstein ve Strauss’ta Müzik Metaforunun Kullanımı: Felsefi Projenin Parçası mı, Basit Bir Alegori mi?” Sinop Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 6, no 1 (2022): 200-241. Erişim Tarihi: Mart, 15, 2025. doi: 10.30561/sinopusd.1106844.
- Wittgenstein, Ludwig. Defterler, 1914-1916. Çeviren Ali Utku. 1. Baskı. İstanbul: Birey Yayıncılık, 2004.
- Wittgenstein, Ludwig. Felsefi Soruşturmalar. Çeviren Deniz Kanıt. 1. Baskı. İstanbul: Totem Yayıncılık, 2006.
- Witgenstein, Ludwig. Kesinlik Üstüne + Kültür ve Değer. Çeviren Doğan Şahiner. 2. Baskı. İstanbul: Metis, 2009.
- Wittgenstein, Ludwig. Lectures & Conversatıons on Aesthetics, Psychology and Religious Belief. Editör Cyril Barrett. 2. Baskı. Berkeley & Los Angeles: University of California Press, 1967.
- Wittgenstein, Ludwig. Mavi Kitap, Kahverengi Kitap. Çeviren Doğan Şahiner. 2. Baskı. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2011.
- Wittgenstein, Ludwig. Remarks on the Philosophy of Psychology, Vol. 1. Editör G. H. von Wright. 4. Baskı. Oxford: Blackwell Publishing, 1998.
- Wittgenstein, Ludwig. Tractatus Logico-Philosophicus. Çeviren Oruç Aruoba. 7. Baskı. İstanbul: Metis Yayınları, 2013. Wittgenstein, Ludwig. Zettel, Çeviren Doğan Şahiner. 1. Baskı. Ankara: Fol, 2019.
- Worth, Sarah E. “Wittgenstein's Musical Understanding.” British Journal of Aesthetics 37/2 (1997): 158-167. Erişim Tarihi: Mayıs 18, 2024, doi: 10.1093/bjaesthetics/37.2.158.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Estetik, Sanat Felsefesi, 20. Yüzyıl Felsefesi |
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 28 Mayıs 2025 |
| Gönderilme Tarihi | 1 Şubat 2025 |
| Kabul Tarihi | 21 Nisan 2025 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 Sayı: 40 |
Dergimiz 2024 yılından itibaren ikisi olağan biri dosya konulu özel sayı olmak üzere 3 sayı olarak, Mayıs (olağan sayı) Eylül (özel sayı) ve Aralık (olağan sayı) aylarında yayınlanacaktır.
2025 yılı için planlanan "Yeni-Ontolojiler" başlıklı özel sayımız ve Aralık ayındaki olağan sayımız için makale kabulü 1 Mart 2025 tarihinde başlayacaktır.
Özel sayılarımızda yalnızca dosya kapsamında yer alan makalelere yer verilecektir. Makalenizi gönderirken hangi sayıda değerlendirilmesini istediğinizi bir notla bildirmeniz karışıklıkları önleyecektir.
İlginiz için teşekkür ederiz.