Öz
Türkiye, geçmişten günümüze kadar uzanan zengin bir sokak lezzetleri geleneğine sahiptir. Mersin ve Adana illeri ise bu geleneğin en öne çıkan temsilcilerindendir.Bu çalışmada Çukurova Bölgesi’nin iki büyük ili olan ve zengin mutfak kültürüne sahip Mersin ve Adana’nın geçmişten günümüze sokaklarında yer alan lezzetler, anılar ve değişimler çerçevesinde ele alınmaktadır. Araştırmanın amacı, Adana ve Mersin’e özgü sokak yiyecek ve içeceklerinin geçmişten günümüze gelişim ve değişimini ve gastronomi turizm potansiyelini yerel halkın değerlendirmeleriyle ortaya koymaktır. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden derinlemesine yüz yüze görüşme yöntemi kullanılarak Mersin ve Adana’da uzun yıllar ikamet eden 54 kişiden veri toplanmıştır. Ayrıca bu illerin merkez ilçelerinde araştırmacılar tarafından gözlem yapılmıştır. Adana ve Mersin katılımcılarının görüşleri, bu illerin birbirine çok yakın iki komşu olmalarına rağmen farklı sokak lezzetlerine sahip olduklarını göstermektedir. Bunun yanında benzer sokak lezzetleri iki komşu ilde de varlığını sürdürmektedir. Ancak katılımcıların büyük bir çoğunluğu geçmişe göre sokak lezzetlerini daha az beğendiklerini ve bunların geçmişteki sadelik ve doğallıktan uzaklaştığını belirtmişlerdir. Ayrıca bu lezzetler toplumda nispeten daha ucuz olarak görülse de, çalışmanın bulgularına göre günümüzde bunları alım gücünün düştüğü anlaşılmaktadır.
Anahtar Kelimeler
Mersin Adana Sokak yemekleri Sokak lezzetleri Kültürel miras
Etik Beyan
Alan araştırması için gerekli etik kurul izni Mersin Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler Etik Kurulu’nun 23/09/2024 tarihli toplantısında 308 sayılı karar ile alınmıştır
Kaynakça
- Akdağ, H., Yalçın, N., ve Çelebi, E. (2018). Türkiye’deki sokak lezzetlerinin tarihsel gelişimi ve günümüzdeki durumu. Gastronomi ve Turizm Araştırmaları Dergisi, 2(1), 15-28.
- Alanka, D. (2024). Nitel bir araştırma yöntemi olarak içerik analizi: teorik bir çerçeve. Kronotop İletişim Dergisi, 1(1), 64-84.
- Alfiero, S., Bonadonna, A., Cane, M., ve Lo Giudice, A. (2019). Street food: A tool for promoting tradition, territory, and tourism. Tourism analysis, 24(3), 305-314.
- Allison, N., ve Rohel, J. (2020). Epilogue: A roundtable on street vending. Gastronomica, 20(1), 21-22.
- Aydın, B. (2020). Sokak lezzetlerinin gıda güvenliği açısından değerlendirilmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Gedik Üniversitesi.
- Ballı, E. (2016). Gastronomi turizmi açısından adana sokak lezzetleri. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 4(Special Issue 1), 3-17.
- Baltacı, A. (2019). Nitel araştırma yöntemleri. Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, 6(3), 370-385.
- Bektarım, N., Çakıcı, C., ve Ballı, E. (2019). Sokak lezzetleri tüketim sıklığı. The Third International Congress on Future of Tourism: Innovation, Entrepreneurship and Sustainability, Mersin.
- Bilgin, N. (2014). Sosyal bilimlerde içerik analizi teknikler ve örnek çalışmalar. Siyasal Kitabevi.
- Çakıroğlu, F. P., ve Sürücüoğlu, M. S. (2000). Kentleşme ve beslenme alışkanlıkları. Toplum ve Sağlık Dergisi, 5(1), 17-29.
- Demir, Ş., Akdağ, G., Sormaz, Ü., ve Özata, E. (2018). Sokak lezzetlerinin gastronomik değeri: istanbul sokak lezzetleri. Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi, 2(Ek.1), 589-601.
- Demirci, A., Yılmazdoğan, M., ve Düşmekalender, G. (2020). Festival algısı, festival memnuniyeti, festival değeri ve aidiyet ilişkisi: eskişehir sokak lezzetleri festivali örneği. Business & Management Studies, 8(1), 1096-1112.
- Dönmez Polat, E., ve Gezen, E. (2017). Sokak gıda satıcılarının turizmdeki önemi. Gastronomi ve Turizm Araştırmaları Dergisi, 2(2), 50-62.
- Ercan İştin, A., ve Avcı, C. (2022). Adana sokak lezzetlerine ilişkin tutumların ve Adana sokak lezzetlerinin belirlenmesi. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 10(3), 1581-1603.
- Eren, D. (2020). Sanayi devrimi ve beslenme alışkanlıklarındaki değişim. Toplum ve Tarih Dergisi, 12(2), 45-58.
- FAO. (1986). Street foods. FAO Food and Nutrition Paper, No. 46. Food and Agriculture Organization of the United Nations.
- Hastaoğlu, E., Sünbül, B., ve Demircioğlu, S. (2021). Sivas sokak lezzetleri ve tüketicilerin sokak lezzetlerine bakış açısı (Street foods and consumers' perspective on the street foods in Sivas). Journal of Tourism & Gastronomy Studies, 9(1), 299-313.
- Hill, J., Mchiza, Z., Fourie, J., Puoane, T., ve Steyn, N. (2016). Consumption patterns of street food consumers in Cape Town. Journal of Family Ecology and Consumer Sciences, 2016(sed-2), 25-35.
- Iğdır, E. (2020). Sokak lezzetleri ve gastronomi turizmi. Turizm ve Mutfak Kültürü Dergisi, 5(3), 78-89.
- İştin A., ve Avcı, C. (2022). Adana sokak lezzetlerine ilişkin tutumların ve Adana sokak lezzetlerinin belirlenmesi. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 10(3), 1581 - 1603.
- Kargiglioğlu, Ş. (2021). Sokak lezzetleri konusuyla ilgili yapılan çalışmaların bibliyometrik analizi. Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 5(3), 1857-1873.
- Kargiglioğlu, Ş., ve Aksoy, M. (2019). Sokak lezzetlerini tatma amacıyla istanbul’u ziyaret eden turistlerin istanbul seyahatlerinin değerlendirilmesine yönelik bir araştırma. Journal of Tourism & Gastronomy Studies, 7(3), 1821-1835.
- Karsavuran, Z. (2018). Sokak yemekleri: Farklı disiplinlerin yaklaşımı ve gastronomi turizmi alanında sokak yemeklerinin değerlendirilmesi. Journal of Tourism & Gastronomy Studies, 6(1), 246-265.
- Oğuz, S. (2020). Sokak yemeklerinden yiyecek bölgelerine-kentsel mekânda gastronomi hizmetleri ve mutfak turizmi: Adana örneği. Artıbilim Adana Alparslan Türkeş Bilim ve Teknoloji Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(2), 1-17.
- Oğuz, S., Ballı, E., ve Buzcu, Z. (2020). Yerel halkın sokak lezzetlerine karşı algıları: Adana örneği. Turizm Akademik Dergisi, 7(2), 107-121.
- Ödemiş, Y., ve Aslan, Z. (2021). Gastronomide alternatif yaklaşımlar. İçinde A. Kaya, M. Yılmaz ve S. Yetimoğlu (Eds.). Gastronomik unsur olarak sokak lezzetleri. NEÜ Yayınları.
- Özgüneş, R. E. (2020). Geçmişe özlemi lezzetlerde yaşamak: Gastronostalji. Uluslararası Türk Dünyası Turizm Araştırmaları Dergisi, 5(1), 60-75.
- Sabharwal, P. K., Arya, V., ve Verma, C. (2020). Street foods: Safety and potential. In: Thakur, M., and Modi, V. (Eds.) Emerging Technologies in Food Science (pp.79-84). Springer.
- Solunoğlu, A. (2018). Sokak lezzetlerine ilişkin tüketici tutumları: Gaziantep ve İstanbul örnekleri [Yayımlanmamış doktora tezi]. Gazi Üniversitesi.
- Soylu, A. G., Taştan, H., Eban, F., ve Aslantürk, E. (2021). Tüketicilerin sokak lezzetlerine yaklaşımlarının neofobi tutumları açısından değerlendirilmesi. Safran Kültür ve Turizm Araştırmaları Dergisi, 4(1), 151-167.
- Steyn, N. P., ve Labadarios, D. (2011). Street foods and their contribution to the diet of people in developing countries. Food Research International, 44(2), 213-220.
- Steyn, N. P., Labadarios, D., ve Nel, J. H. (2011). Factors which influence the consumption of street foods and fast foods in South Africa-a national survey. Nutrition Journal, 10, 1-10.
- Sünnetçioğlu, E., ve Yıldırım, M. (2019). Sokak gıda satıcılarına yönelik tüketici güveni ve algıları. Tüketici ve Pazar Araştırmaları Dergisi, 3(2), 74-87.
- Sünnetçioğlu, S., ve Yıldırım, H. M. (2019). Sokak yiyeceklerinin tüketiminde satıcıya olan güven, algılanan risk, algılanan fayda, tutum ve satın alma niyeti arasindaki ilişkilerin incelenmesi. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(3), 2799-2818.
- Şahin, E., ve Solunoğlu, A. (2019). Planlı davranış teorisi kapsamında sokak yemeği yeme niyetinin ölçülmesi: Mersin örneği. Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi, 16(3), 383-397.
- Taverner, C. (2022). Street food: Hawkers and the history of London. Oxford University Press.
- Teferi, S. C. (2020). Street food safety, types and microbiological quality in Ethiopia: A critical review. Am J Appl Sci, 6(3), 67-71
- Yıldırım, A., ve Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayınevi.
- Yıldız, E. (2020). Gastronomik ürün olarak sokak lezzetleri: izmir sokak lezzetleri üzerine bir araştırma. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(104), 353-366.
- Yuen May, R. Y., Aziz, K. A., Latif, R. A., Abdul Latip, M. S., Kwan, T. C., ve Abdul Kadir, M. A. (2021). The success factors affecting street food stalls for gastronomic tourism competitiveness: A case of petaling jaya old town. International Journal of Early Childhood Special Education, 13(1).
Öz
Turkey has a rich tradition of street food that spans from the past to the present. This study focuses on the flavors, memories and changes found on the streets of Mersin and Adana, two major cities in the Çukurova Region with rich culinary cultures, from the past to the present. The purpose of the study is to reveal the development and transformation of street foods and beverages unique to Adana and Mersin over time, as well as their gastronomic tourism potential, through the evaluations of the local people. The study used qualitative methods, particularly in-depth face to face interviews, with 54 individuals who have lived in Mersin and Adana for many years. Additionally, observations were made by the researchers in the central districts of these cities. The opinions of the participants from Adana and Mersin indicate that, despite being neighboring cities with centers located very close to each other, they have different street flavors. At the same time, similar street flavors are also present in both neighboring cities. However, a large majority of the participants stated that they liked the street foods less than in the past and that these foods have moved away from the simplicity and naturalness they once had. Furthermore, although these foods are relatively perceived as cheaper in society, the findings of the study suggest that today, the purchasing power to buy them has decreased.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Akdağ, H., Yalçın, N., ve Çelebi, E. (2018). Türkiye’deki sokak lezzetlerinin tarihsel gelişimi ve günümüzdeki durumu. Gastronomi ve Turizm Araştırmaları Dergisi, 2(1), 15-28.
- Alanka, D. (2024). Nitel bir araştırma yöntemi olarak içerik analizi: teorik bir çerçeve. Kronotop İletişim Dergisi, 1(1), 64-84.
- Alfiero, S., Bonadonna, A., Cane, M., ve Lo Giudice, A. (2019). Street food: A tool for promoting tradition, territory, and tourism. Tourism analysis, 24(3), 305-314.
- Allison, N., ve Rohel, J. (2020). Epilogue: A roundtable on street vending. Gastronomica, 20(1), 21-22.
- Aydın, B. (2020). Sokak lezzetlerinin gıda güvenliği açısından değerlendirilmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Gedik Üniversitesi.
- Ballı, E. (2016). Gastronomi turizmi açısından adana sokak lezzetleri. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 4(Special Issue 1), 3-17.
- Baltacı, A. (2019). Nitel araştırma yöntemleri. Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, 6(3), 370-385.
- Bektarım, N., Çakıcı, C., ve Ballı, E. (2019). Sokak lezzetleri tüketim sıklığı. The Third International Congress on Future of Tourism: Innovation, Entrepreneurship and Sustainability, Mersin.
- Bilgin, N. (2014). Sosyal bilimlerde içerik analizi teknikler ve örnek çalışmalar. Siyasal Kitabevi.
- Çakıroğlu, F. P., ve Sürücüoğlu, M. S. (2000). Kentleşme ve beslenme alışkanlıkları. Toplum ve Sağlık Dergisi, 5(1), 17-29.
- Demir, Ş., Akdağ, G., Sormaz, Ü., ve Özata, E. (2018). Sokak lezzetlerinin gastronomik değeri: istanbul sokak lezzetleri. Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi, 2(Ek.1), 589-601.
- Demirci, A., Yılmazdoğan, M., ve Düşmekalender, G. (2020). Festival algısı, festival memnuniyeti, festival değeri ve aidiyet ilişkisi: eskişehir sokak lezzetleri festivali örneği. Business & Management Studies, 8(1), 1096-1112.
- Dönmez Polat, E., ve Gezen, E. (2017). Sokak gıda satıcılarının turizmdeki önemi. Gastronomi ve Turizm Araştırmaları Dergisi, 2(2), 50-62.
- Ercan İştin, A., ve Avcı, C. (2022). Adana sokak lezzetlerine ilişkin tutumların ve Adana sokak lezzetlerinin belirlenmesi. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 10(3), 1581-1603.
- Eren, D. (2020). Sanayi devrimi ve beslenme alışkanlıklarındaki değişim. Toplum ve Tarih Dergisi, 12(2), 45-58.
- FAO. (1986). Street foods. FAO Food and Nutrition Paper, No. 46. Food and Agriculture Organization of the United Nations.
- Hastaoğlu, E., Sünbül, B., ve Demircioğlu, S. (2021). Sivas sokak lezzetleri ve tüketicilerin sokak lezzetlerine bakış açısı (Street foods and consumers' perspective on the street foods in Sivas). Journal of Tourism & Gastronomy Studies, 9(1), 299-313.
- Hill, J., Mchiza, Z., Fourie, J., Puoane, T., ve Steyn, N. (2016). Consumption patterns of street food consumers in Cape Town. Journal of Family Ecology and Consumer Sciences, 2016(sed-2), 25-35.
- Iğdır, E. (2020). Sokak lezzetleri ve gastronomi turizmi. Turizm ve Mutfak Kültürü Dergisi, 5(3), 78-89.
- İştin A., ve Avcı, C. (2022). Adana sokak lezzetlerine ilişkin tutumların ve Adana sokak lezzetlerinin belirlenmesi. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 10(3), 1581 - 1603.
- Kargiglioğlu, Ş. (2021). Sokak lezzetleri konusuyla ilgili yapılan çalışmaların bibliyometrik analizi. Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 5(3), 1857-1873.
- Kargiglioğlu, Ş., ve Aksoy, M. (2019). Sokak lezzetlerini tatma amacıyla istanbul’u ziyaret eden turistlerin istanbul seyahatlerinin değerlendirilmesine yönelik bir araştırma. Journal of Tourism & Gastronomy Studies, 7(3), 1821-1835.
- Karsavuran, Z. (2018). Sokak yemekleri: Farklı disiplinlerin yaklaşımı ve gastronomi turizmi alanında sokak yemeklerinin değerlendirilmesi. Journal of Tourism & Gastronomy Studies, 6(1), 246-265.
- Oğuz, S. (2020). Sokak yemeklerinden yiyecek bölgelerine-kentsel mekânda gastronomi hizmetleri ve mutfak turizmi: Adana örneği. Artıbilim Adana Alparslan Türkeş Bilim ve Teknoloji Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(2), 1-17.
- Oğuz, S., Ballı, E., ve Buzcu, Z. (2020). Yerel halkın sokak lezzetlerine karşı algıları: Adana örneği. Turizm Akademik Dergisi, 7(2), 107-121.
- Ödemiş, Y., ve Aslan, Z. (2021). Gastronomide alternatif yaklaşımlar. İçinde A. Kaya, M. Yılmaz ve S. Yetimoğlu (Eds.). Gastronomik unsur olarak sokak lezzetleri. NEÜ Yayınları.
- Özgüneş, R. E. (2020). Geçmişe özlemi lezzetlerde yaşamak: Gastronostalji. Uluslararası Türk Dünyası Turizm Araştırmaları Dergisi, 5(1), 60-75.
- Sabharwal, P. K., Arya, V., ve Verma, C. (2020). Street foods: Safety and potential. In: Thakur, M., and Modi, V. (Eds.) Emerging Technologies in Food Science (pp.79-84). Springer.
- Solunoğlu, A. (2018). Sokak lezzetlerine ilişkin tüketici tutumları: Gaziantep ve İstanbul örnekleri [Yayımlanmamış doktora tezi]. Gazi Üniversitesi.
- Soylu, A. G., Taştan, H., Eban, F., ve Aslantürk, E. (2021). Tüketicilerin sokak lezzetlerine yaklaşımlarının neofobi tutumları açısından değerlendirilmesi. Safran Kültür ve Turizm Araştırmaları Dergisi, 4(1), 151-167.
- Steyn, N. P., ve Labadarios, D. (2011). Street foods and their contribution to the diet of people in developing countries. Food Research International, 44(2), 213-220.
- Steyn, N. P., Labadarios, D., ve Nel, J. H. (2011). Factors which influence the consumption of street foods and fast foods in South Africa-a national survey. Nutrition Journal, 10, 1-10.
- Sünnetçioğlu, E., ve Yıldırım, M. (2019). Sokak gıda satıcılarına yönelik tüketici güveni ve algıları. Tüketici ve Pazar Araştırmaları Dergisi, 3(2), 74-87.
- Sünnetçioğlu, S., ve Yıldırım, H. M. (2019). Sokak yiyeceklerinin tüketiminde satıcıya olan güven, algılanan risk, algılanan fayda, tutum ve satın alma niyeti arasindaki ilişkilerin incelenmesi. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(3), 2799-2818.
- Şahin, E., ve Solunoğlu, A. (2019). Planlı davranış teorisi kapsamında sokak yemeği yeme niyetinin ölçülmesi: Mersin örneği. Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi, 16(3), 383-397.
- Taverner, C. (2022). Street food: Hawkers and the history of London. Oxford University Press.
- Teferi, S. C. (2020). Street food safety, types and microbiological quality in Ethiopia: A critical review. Am J Appl Sci, 6(3), 67-71
- Yıldırım, A., ve Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayınevi.
- Yıldız, E. (2020). Gastronomik ürün olarak sokak lezzetleri: izmir sokak lezzetleri üzerine bir araştırma. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(104), 353-366.
- Yuen May, R. Y., Aziz, K. A., Latif, R. A., Abdul Latip, M. S., Kwan, T. C., ve Abdul Kadir, M. A. (2021). The success factors affecting street food stalls for gastronomic tourism competitiveness: A case of petaling jaya old town. International Journal of Early Childhood Special Education, 13(1).
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Gastronomi, Sürdürülebilir Turizm |
| Bölüm | Özgün Bilimsel Makale |
| Yazarlar | |
| Erken Görünüm Tarihi | 30 Haziran 2025 |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Haziran 2025 |
| Gönderilme Tarihi | 12 Aralık 2024 |
| Kabul Tarihi | 5 Mart 2025 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 Cilt: 9 Sayı: 1 |
