Öz
The concept of nationalism is a determining and influencing factor in international relations. It is possible to observe this situation in both the establishment of the balance of power and the occurrence of world wars starting from the idea of nationalism, accepted as the French Revolution. In this context, nationalist movements originating from the cosmopolitan structure of the Balkan geography are the most important phenomenon affecting the history of this region. The nations acting in this geography with an ethno-nationalist attitude, incorporating elements of primordial nationalism, have changed history and even the borders of states. The results of Serbian nationalism, one of the important elements of Balkan history, also played an active role in these formations. This understanding of nationalism, which changes according to the national and international conjuncture, nourished by the idea of Great Serbia, has managed to keep Serbian public dynamic with both myths and effective leaders. In this context the study tries to reveal the foundations of the formation of Serbian nationalism, the development of Serbian nationalism in the historical process, its change in the face of national and international Dynamics. It will be tried to be analyzed by dividing it into periods, initially until the collapse of First Yugoslavia, then the development of Serbian nationalism within the Second Yugoslavia and finally the process from the collapse of the Second Yugoslavia to the present day.
Anahtar Kelimeler
Ethno-nationalism Nationalism Milošević Serbian Nationalism Yugoslavia
Kaynakça
- Abdula, S. (2013). Din ve Milliyetçilik: Sırp Ortodoks Kilisesi ve Sırp Milliyetçiliği Örneği [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul Üniversitesi.
- Alp, İ. (2017). Srebrenitsa Soykırımı (Temmuz 1995). Avrasya Etüdleri, 52(2), ss. 153-197.
- Anderson, B. (2020). Hayali Cemaatler Milliyetçiliğin Kökenleri ve Yayılması (İ. Savaşır, Çev.). Metis Yayınları.
- Babuna, A. (2009). Boşnaklar ve Kimlikler: Değişiklik ve Süreklilik. C. Sancaktar (Ed.), Uluslararası Balkan Kongresi: Balkan Milletleri arasında etkileşim (ss. 39-49). TASAM.
- Bennett, C. (1994). Yugoslavia’s Bloody Collapse: Causes, Course and Consequences. Hurst & Company.
- Bora, T. (2018). Milliyetçiliğin Provokasyonu Yugoslavya. İletişim Yayınları.
- Cvijić, J. (1918). The Zones of Civilization of the Balkan Peninsula. Geographical Review, 5(6), ss. 470-482.
- Çaputlu, Ö. (2019). Sırp Milliyetçiliğinin Fikirsel Arka Planı ve Sırp Resmî Tarih Yazımında Temel Vurgular. Barış Araştırmaları ve Çatışma Çözümleri Dergisi, 7(1), ss. 69-91.
- Eriksen, T. H. (2004). Etnisite ve Milliyetçilik (E. Uşaklı, Çev.). Avesta Yayınları.
- Gavrilo Princip: Bosnian assassin. https://peoplepill.com/i/gavrilo-princip
- Gellner, E. (2013). Milliyetçiliğe Bakmak (S. Coşar, S. Özertürk ve N. Soyarık, Çev.). İletişim Yayınları.
- Glenny, M. (2001). Balkanlar 1804-1999: Milliyetçilik, Savaş ve Büyük Güçler (M. Harmancı, Çev.). Sabah Kitapları.
- Gözler, K. (2001). Devletin Bir Unsuru Olarak 'Millet' Kavramı. Türkiye Günlüğü, (64, Kış), ss. 108-123.
- Güveloğlu, G. K. (2009). Sırp-Hırvat-Sloven Krallığı Dönemi’nde Yugoslavya’nın Siyasal Hayatı ve Türkiye ile Siyasi İlişkiler [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Ankara Üniversitesi.
- Hayes, J. H. (2010). Milliyetçilik Bir Din (M. Çiftkaya, Çev.). İz Yayıncılık.
- Hobsbawm, E. J. (2020). Milletler ve Milliyetçilik Program, Mit, Gerçeklik (O. Akınhay, Çev.). Ayrıntı Yayınları.
- Kamil, İ. (2023). Soğuk Savaş Döneminde Yugoslavya Siyaset-Ekonomi-Dış Politika (1945-1990). Kriter Yayınevi.
- Karpat, K. H. (2021). Balkanlar’da Osmanlı Mirası ve Milliyetçilik. Timaş Yayınları.
- Kenar, N. (2005). Bir Dönemin Perde Arkası Yugoslavya: Yugoslavya Sorununun Ulusal ve Uluslararası Boyutu. Palme Yayıncılık.
- Korkmaz, K. (2021). Sırp Milliyetçiliğinin Kuramsal Temelleri. Karadeniz Araştırmaları, 18(71), ss. 535- 546.
- Marković, S. (2011). Dositej Obradović: the Man who İntroduced Modernity to the Serbs. The South Slav Journal, 30(3-4): ss. 5-27.
- Mazower, M. (2017). Bizans’ın Çöküşünden Günümüze Balkanlar (A. Ozil, Çev.). Alfa Yayınları.
- Özçelik, M. (2018a). Yugoslavya Krallığı’nın Yıkılmasında İç ve Dış Siyasetin Etkisi (1929-1941). Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(1), ss. 25-60.
- Özçelik, M. (2018b). Yugoslavya’da Sırp ve Hırvat Milliyetçiliği [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Kocaeli Üniversitesi.
- Özkırımlı, U. (2015). Milliyetçilik Kuramları. Doğu Batı Yayınları.
- Pehlivan, H. (2019). Srebrenitsa Katliamı. International Social Sciences Studies Journal, 5(51), ss. 6854-6865. Posmatračka misija za referendum OSCE/ODIHR-a. (2006). Republika Crna Gora Referendum o državnom statusu. Kancelarija za demokratske institucije i ljudska prava, Varšava.
- Samanci, O. ve Pala, İ. B. (2021). Sırp Hırvat Sloven Krallığı’nın Etno-Sembolizm Perspektifinden İncelenmesi. TUİÇ Akademi, https://www.tuicakademi.org/sirp-hirvat-sloven-kralliginin-etnosembolizm- perspektifinden-incelenmesi/
- Sancaktar, C. (2008). 1980 Sonrası Yugoslavya’da Sırp ve Hırvat Milliyetçiliği. https://tasam.org/tr- TR/Icerik/3711/1980_sonrasi_yugoslavyada_sirp_ve_hirvat_milliyetciligi
- Sarı, S. (2022). Yugoslavya Sonrası Devlet İnşasında Ayrılıkçı Milliyetçilik ve Sonuçları [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Bahçeşehir Üniversitesi.
- Selçuk, S. S. (2011). Milliyetçilik Üzerine: Bir Literatür Taraması. Journal of Yasar University, 23(6), ss. 3855-3865.
- Silber, L. ve Little, A. (1995). The Death of Yugoslavia. Penguin Books.
- Smith, A. D. (1986), The Ethnic Origins of Nations. Basil Blackwell Inc.
- Smith, A. D. (2004). Milli Kimlik. İletişim Yayınları.
- Smith, A. D. (2013). Milliyetçilik (Ü. H. Yolsal, Çev.). Atıf Yayınları.
- Smith, A. D. (2015). Etno-Sembolizm ve Milliyetçilik (B. F. Çallı, Çev.). Alfa Araştırma.
- Soso, J. D. (2002). Saviours of the Nation: Serbia’s Intellectual Opposition and the Revival of Nationalism. McGill-Queen’s University Press.
- Stojanović, D. (2016). The Balkan Wars in Serbian History Textbooks (1920-2013). K. Boeckh ve S. Rutar (Edt.), The Balkan Wars from Contemporary Perception to Historic Memory (ss. 275-290). Palgrave Macmillan.
- Ugarkovic, U. (2017). Sırp ve Türk Güncel Okul Tarih Kitaplarının Karşılaştırmalı İncelenmesi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Ankara Üniversitesi.
- Uğurlu, M. (2011). Kosova Efsanesi. Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, (14, Bahar), ss. 241-252.
- Wachtel, A. B. (2009). Dünya Tarihinde Balkanlar (A. C. Akkoyunlu, Çev.). Doğan Kitap.
- Yahşi, F. (2017). Modernleşme Kavramı Çerçevesinde Ernest Gellner’in Milliyetçilik Kuramına Bakış. 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum, 6(18), ss. 699-710.
- Yalçın, A. K. (2012). Balkanlar’da Sırp Milliyetçiliği [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Sakarya Üniversitesi.
- Yanık, C. ve Kara, M. (2016). Milliyetçiliğe Yönelik İki Kuramın Değerlendirilmesi: Modern Milliyetçi Kuram ve Etno-Sembolcü Milliyetçi Yaklaşım. Çankırı Karatekin Üniversitesi SBE Dergisi, 7(1), ss. 559-582.
- Yılmaz, M. (2011). Yugoslavya’nın Dağılması ve Sırp Milliyetçiliği [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Kadir Has Üniversitesi.
Öz
Milliyetçilik kavramı, uluslararası ilişkilerde belirleyen ve etkileyen bir unsurdur. Bu durumu, başlangıç olarak Fransız İhtilali kabul edilen milliyetçilik akımı fikrinden itibaren gerek güç dengesinin sağlanmasında gerekse de dünya savaşlarının meydana gelişinde gözlemlemek mümkündür. Bu bağlamda, Balkan coğrafyasının kozmopolit yapısından kaynaklı milliyetçilik hareketleri de bu bölgenin tarihini etkileyen en önemli olgudur. Primordiyal milliyetçilik unsurlarını bünyesinde barındırarak etno-milliyetçi bir anlayış ile bu coğrafyada hareket eden uluslar, tarihi hatta devletlerin sınırlarını dahi değiştirmiştir. Balkan tarihinin önemli unsurlarından olan Sırp milliyetçiliğinin sonuçları da bu oluşumlarda etkin rol üstlenmiştir. Büyük Sırbistan ideası ile beslenen ulusal ve uluslararası konjonktüre göre değişim gösteren milliyetçilik anlayışı, Sırp halkını gerek mitlerle gerekse de etkili lider ile dinamik tutmayı başarmıştır. Bu bağlamda çalışmada, Sırp milliyetçiliğinin oluşumunun temelleri ortaya konmaya çalışılarak Sırp milliyetçiliğinin tarihsel süreç içerisinde gelişimi, ulusal ve uluslararası dinamikler karşısındaki değişimi; ilk olarak I. Yugoslavya’nın yıkılışına kadar, daha sonra II. Yugoslavya içerisindeki Sırp milliyetçiliğinin gelişimi ve son olarak II. Yugoslavya’nın yıkılışından günümüze kadar olan süreç şeklinde dönemlere ayrılarak analiz edilmeye çalışılacaktır.
Anahtar Kelimeler
Etno-milliyetçilik Milliyetçilik Milošević Sırp Milliyetçiliği Yugoslavya
Kaynakça
- Abdula, S. (2013). Din ve Milliyetçilik: Sırp Ortodoks Kilisesi ve Sırp Milliyetçiliği Örneği [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul Üniversitesi.
- Alp, İ. (2017). Srebrenitsa Soykırımı (Temmuz 1995). Avrasya Etüdleri, 52(2), ss. 153-197.
- Anderson, B. (2020). Hayali Cemaatler Milliyetçiliğin Kökenleri ve Yayılması (İ. Savaşır, Çev.). Metis Yayınları.
- Babuna, A. (2009). Boşnaklar ve Kimlikler: Değişiklik ve Süreklilik. C. Sancaktar (Ed.), Uluslararası Balkan Kongresi: Balkan Milletleri arasında etkileşim (ss. 39-49). TASAM.
- Bennett, C. (1994). Yugoslavia’s Bloody Collapse: Causes, Course and Consequences. Hurst & Company.
- Bora, T. (2018). Milliyetçiliğin Provokasyonu Yugoslavya. İletişim Yayınları.
- Cvijić, J. (1918). The Zones of Civilization of the Balkan Peninsula. Geographical Review, 5(6), ss. 470-482.
- Çaputlu, Ö. (2019). Sırp Milliyetçiliğinin Fikirsel Arka Planı ve Sırp Resmî Tarih Yazımında Temel Vurgular. Barış Araştırmaları ve Çatışma Çözümleri Dergisi, 7(1), ss. 69-91.
- Eriksen, T. H. (2004). Etnisite ve Milliyetçilik (E. Uşaklı, Çev.). Avesta Yayınları.
- Gavrilo Princip: Bosnian assassin. https://peoplepill.com/i/gavrilo-princip
- Gellner, E. (2013). Milliyetçiliğe Bakmak (S. Coşar, S. Özertürk ve N. Soyarık, Çev.). İletişim Yayınları.
- Glenny, M. (2001). Balkanlar 1804-1999: Milliyetçilik, Savaş ve Büyük Güçler (M. Harmancı, Çev.). Sabah Kitapları.
- Gözler, K. (2001). Devletin Bir Unsuru Olarak 'Millet' Kavramı. Türkiye Günlüğü, (64, Kış), ss. 108-123.
- Güveloğlu, G. K. (2009). Sırp-Hırvat-Sloven Krallığı Dönemi’nde Yugoslavya’nın Siyasal Hayatı ve Türkiye ile Siyasi İlişkiler [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Ankara Üniversitesi.
- Hayes, J. H. (2010). Milliyetçilik Bir Din (M. Çiftkaya, Çev.). İz Yayıncılık.
- Hobsbawm, E. J. (2020). Milletler ve Milliyetçilik Program, Mit, Gerçeklik (O. Akınhay, Çev.). Ayrıntı Yayınları.
- Kamil, İ. (2023). Soğuk Savaş Döneminde Yugoslavya Siyaset-Ekonomi-Dış Politika (1945-1990). Kriter Yayınevi.
- Karpat, K. H. (2021). Balkanlar’da Osmanlı Mirası ve Milliyetçilik. Timaş Yayınları.
- Kenar, N. (2005). Bir Dönemin Perde Arkası Yugoslavya: Yugoslavya Sorununun Ulusal ve Uluslararası Boyutu. Palme Yayıncılık.
- Korkmaz, K. (2021). Sırp Milliyetçiliğinin Kuramsal Temelleri. Karadeniz Araştırmaları, 18(71), ss. 535- 546.
- Marković, S. (2011). Dositej Obradović: the Man who İntroduced Modernity to the Serbs. The South Slav Journal, 30(3-4): ss. 5-27.
- Mazower, M. (2017). Bizans’ın Çöküşünden Günümüze Balkanlar (A. Ozil, Çev.). Alfa Yayınları.
- Özçelik, M. (2018a). Yugoslavya Krallığı’nın Yıkılmasında İç ve Dış Siyasetin Etkisi (1929-1941). Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(1), ss. 25-60.
- Özçelik, M. (2018b). Yugoslavya’da Sırp ve Hırvat Milliyetçiliği [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Kocaeli Üniversitesi.
- Özkırımlı, U. (2015). Milliyetçilik Kuramları. Doğu Batı Yayınları.
- Pehlivan, H. (2019). Srebrenitsa Katliamı. International Social Sciences Studies Journal, 5(51), ss. 6854-6865. Posmatračka misija za referendum OSCE/ODIHR-a. (2006). Republika Crna Gora Referendum o državnom statusu. Kancelarija za demokratske institucije i ljudska prava, Varšava.
- Samanci, O. ve Pala, İ. B. (2021). Sırp Hırvat Sloven Krallığı’nın Etno-Sembolizm Perspektifinden İncelenmesi. TUİÇ Akademi, https://www.tuicakademi.org/sirp-hirvat-sloven-kralliginin-etnosembolizm- perspektifinden-incelenmesi/
- Sancaktar, C. (2008). 1980 Sonrası Yugoslavya’da Sırp ve Hırvat Milliyetçiliği. https://tasam.org/tr- TR/Icerik/3711/1980_sonrasi_yugoslavyada_sirp_ve_hirvat_milliyetciligi
- Sarı, S. (2022). Yugoslavya Sonrası Devlet İnşasında Ayrılıkçı Milliyetçilik ve Sonuçları [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Bahçeşehir Üniversitesi.
- Selçuk, S. S. (2011). Milliyetçilik Üzerine: Bir Literatür Taraması. Journal of Yasar University, 23(6), ss. 3855-3865.
- Silber, L. ve Little, A. (1995). The Death of Yugoslavia. Penguin Books.
- Smith, A. D. (1986), The Ethnic Origins of Nations. Basil Blackwell Inc.
- Smith, A. D. (2004). Milli Kimlik. İletişim Yayınları.
- Smith, A. D. (2013). Milliyetçilik (Ü. H. Yolsal, Çev.). Atıf Yayınları.
- Smith, A. D. (2015). Etno-Sembolizm ve Milliyetçilik (B. F. Çallı, Çev.). Alfa Araştırma.
- Soso, J. D. (2002). Saviours of the Nation: Serbia’s Intellectual Opposition and the Revival of Nationalism. McGill-Queen’s University Press.
- Stojanović, D. (2016). The Balkan Wars in Serbian History Textbooks (1920-2013). K. Boeckh ve S. Rutar (Edt.), The Balkan Wars from Contemporary Perception to Historic Memory (ss. 275-290). Palgrave Macmillan.
- Ugarkovic, U. (2017). Sırp ve Türk Güncel Okul Tarih Kitaplarının Karşılaştırmalı İncelenmesi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Ankara Üniversitesi.
- Uğurlu, M. (2011). Kosova Efsanesi. Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, (14, Bahar), ss. 241-252.
- Wachtel, A. B. (2009). Dünya Tarihinde Balkanlar (A. C. Akkoyunlu, Çev.). Doğan Kitap.
- Yahşi, F. (2017). Modernleşme Kavramı Çerçevesinde Ernest Gellner’in Milliyetçilik Kuramına Bakış. 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum, 6(18), ss. 699-710.
- Yalçın, A. K. (2012). Balkanlar’da Sırp Milliyetçiliği [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Sakarya Üniversitesi.
- Yanık, C. ve Kara, M. (2016). Milliyetçiliğe Yönelik İki Kuramın Değerlendirilmesi: Modern Milliyetçi Kuram ve Etno-Sembolcü Milliyetçi Yaklaşım. Çankırı Karatekin Üniversitesi SBE Dergisi, 7(1), ss. 559-582.
- Yılmaz, M. (2011). Yugoslavya’nın Dağılması ve Sırp Milliyetçiliği [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Kadir Has Üniversitesi.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Siyasal Akımlar |
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 27 Nisan 2025 |
| Gönderilme Tarihi | 17 Ocak 2025 |
| Kabul Tarihi | 7 Nisan 2025 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 Cilt: 7 Sayı: 1 |
Bu eser Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License.