Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Öğretmen Adaylarının Zihin Teorileri ve Bilişsel Esnekliklerinin İncelenmesi

Yıl 2025, Cilt: 9 Sayı: 1, 814 - 846, 31.05.2025

Fatıma Firdevs Adam , Aysel Arslan

https://doi.org/10.30561/sinopusd.1625633

Öz

Bu çalışmanın amacı öğretmen adaylarının zihin teorileri ve bilişsel esneklik düzeylerinin araştırma değişkenleri ile ilişkisini incelemek ve aralarındaki ilişkiyi belirlemektir. Araş-tırmada elde veriler nicel araştırma modelleri arasında yer alan genel tarama yöntemi içinde yer alan random veri toplama yöntemi kullanılarak elde edilmiştir. Araştırmanın örneklemi 2023-2024 akademik yılı bahar döneminde bir üniversitenin eğitim fakültesine devam eden 659 (492 kadın 167 erkek) öğretmen adayından oluşmaktadır. Verilerin elde edilmesinde “Zihniyet Teorisi Ölçeği” ve “Bilişsel Esneklik Ölçeği” kullanılmıştır. Elde edilen verilerin analizinde tanımlayıcı ve normallik analizleri uygulanmıştır. Normallik varsayımın karşılandığı tespit edildiği için parametrik testler arasında yer alan bağımsız örneklem t testi, tek yönlü ANOVA, Tukey testi ve Pearson Korelasyon analizi kullanıl-mıştır. Yapılan analizler neticesinde elde edilen bulgulara bakıldığında öğretmen adayla-rının zihin teorisi ölçeğinden aldıkları puanların cinsiyet, sınıf, baba eğitim, yaşanılan yer, algılanan gelir ve branş; bilişsel esneklik ölçeğinden aldıkları puanların cinsiyet, sınıf, yaşanılan yer ve branş değişkenlerine göre anlamlı farklılık gösterdiği belirlenmiştir (p<.05). Ölçeklerin korelasyonlarına bakıldığında aralarında pozitif yönde düşük düzeyde bir ilişkinin olduğu görülmektedir (r=.003).

Anahtar Kelimeler

Bilişsel esneklik gelişen zihniyet öğretmen adayları.

Kaynakça

  • Akın, A. (2006). Başarı amaç oryantasyonları ile biliş ötesi farkındalık, ebeveyn tutumları ve akademik başarı arasındaki ilişkiler (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
  • Altunkol, F. (2011). Üniversite öğrencilerinin bilişsel esneklik ile algılanan stres düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Çukurova Üniversitesi, Adana.
  • Asıcı, E., & İkiz, F. (2015). Mutluluğa giden bir yol: Bilişsel esneklik. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(35), 191-211.
  • Atayeter, B. (2020). Ebeveynlerin bilişsel esneklik ve mükemmeliyetçilik düzeyleri ile okul öncesi dönem çocuklarının mizaç özellikleri arasındaki ilişki (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, İstanbul.
  • Aydın, R. Ş. (2024). Beliren yetişkinlerde gelişen zihniyet ile psikolojik katılık ve bilişsel esneklik ilişkisi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Sivas Cumhuriyet Üniversitesi, Sivas.
  • Balta, Ş. N. (2020). Genç yetişkin bireylerin bilişsel esneklik düzeylerinin, ölüm kaygısı düzeyleri ve mutluluk düzeylerine etkisinin incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Gelişim Üniversitesi, İstanbul.
  • Başpınar, Z. (2019). Üstbilişsel ve bilişsel esneklik becerilerinin öğretmenlik mesleki yeterliliklerini yordama gücü (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
  • Beere, J. (2019). The growth mindset edge: Your guide to developing grit. Simon and Schuster.
  • Bertiz, Y. (2018). Farklı bilişsel esneklik düzeyine sahip öğrencilerin uzaktan eğitime karşı motivasyon düzeylerinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
  • Bertiz, Y., & Karoğlu, A. K. (2020). Distance education students’ cognitive flexibility levels and distance education motivations. International Journal of Research in Education and Science. 6(4), 638-648. http://79.123.216.36/xmlui/handle/20.500.11857/2648.
  • Blackstone, A. M. (2003). Gender roles and society. J. R. Miller, R. M. Lerner & L. B. Schiamberg (Ed.). In Human ecology: An encyclopedia of children, families, communities, and environments, [İnsan ekolojisi: Çocuklar, aileler, topluluklar ve çevrelerin ansiklopedisi]. 335-33. ABC-CLIO.
  • Burnette, J. L., Billingsley, J., Banks, G. C., Knouse, L. E., Hoyt, C. L., Pollack, J. M., & … (2023). A systematic review and meta-analysis of growth mindset interventions: For whom, how, and why might such interventions work? Psychological bulletin, 149(3-4), 174. https://doi.org/10.1037/bul0000368 .
  • Canas, J. J., Fajardo, I., & Salmeron, L. (2006). Cognitive flexibility. International Encyclopedia of Ergonomics and Human Factors, 1(3), 297-301. https://doi.org/10.1201/9781482298536.
  • Canas, J., Quesada, J., Antoli, A., & Fajardo, I. (2003). Cognitive flexibility and adaptability to environmental changes in dynamic complex problem-solving tasks. Ergonomics, 46(5), 482-501. https://doi.org/10.1080/0014013031000061640.
  • Cantürk, P. U. (2022). Üniversite öğrencilerinin romantik ilişkilere yönelik akılcı olmayan inançlarının bilişsel esneklik düzeyleri açısından incelenmesi. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(43), 55- 67. https://doi.org/10.46928/iticusbe.922918.
  • Ceyhan, E., & Akın, Y. D. (2005). Resmi ve özel genel lise öğrencilerinin ailelerinden, arkadaşlarından ve öğretmenlerinden algıladıkları sosyal destek düzeyleri açısından kendini kabul düzeylerinin incelenmesi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(2), 69-87.
  • Claro, S., Paunesku, D., & Dweck, C. S. (2016). Growth mindset tempers the effects of poverty on academic achievement. Proceedings of the National Academy of Sciences, 113(31), 8664-8668. https://doi.org/10.1073/pnas.1608207113.
  • Çelikkaleli, Ö. (2014). Bilişsel esneklik ölçeğinin geçerlik ve güvenirliği. Eğitim ve Bilim Dergisi, 39(176), 339-346. http://dx.doi.org/10.15390/EB.2014.3466.
  • Çelikkaleli, Ö., & Gündüz, B., (2010). Ergenlerde problem çözme becerileri ve yetkinlik inançları. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(19), 361- 377.
  • Dağgeçen-Başsu, A. (2016). Öğretmenlerin bazı demografik özelliklerine göre bilişsel esneklik düzeyleri ile öğrencilerinin bilişsel esneklik düzeylerinin incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Çağ Üniversitesi, Mersin.
  • Dai, T., & Cromley, J. G. (2014). Changes in implicit theories of ability in biology and dropout from STEM majors: A latent growth curve approach. Contemporary Educational Psychology, 39(3), 233-247. https://doi.org/10.1016/j.cedpsych.2014.06.003
  • Dennis, J. P., & Vander Wal, J. S. (2010). The cognitive flexibility inventory: Instrument development and estimates of reliability and validity. Cognitive therapy and research, 34, 241-253. https://doi.org/10.1007/s10608-009-9276-4.
  • Diril, A. (2011). Lise öğrencilerinin bilişsel esneklik düzeylerinin sosyodemografik değişkenler ve öfke düzeyi ile öfke ifade tarzları arasındaki ilişki açısından incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Çukurova Üniversitesi, Adana.
  • Dweck, C. S. (2006). Mindset: The new psychology of success. Random House.
  • Dweck, C. S. (1999). Self-theories: Their role in motivation, personality, and development. Psychology Press. https://doi.org/10.4324/9781315783048.
  • Dweck, C. (2016). What having a “growth mindset” actually means. Harvard business review, 13(2), 2-5. https://d1wqtxts1xzle7.cloudfront.net/56500411/What_Having_a_Growth_Mindset_Actually_Means-libre.pdf?.
  • Erkin, Ö., & Göl, İ. (2021). Sağlık bilimleri fakültesi öğrencilerinin bilişsel esneklik ve yaratıcılık düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Sağlık Akademisyenleri Dergisi, 8(2), 97-102.
  • Flanigan, A. E., Peteranetz, M. S., Shell, D. F., & Soh, L. K. (2017). Implicit intelligence beliefs of computer science students: Exploring change across the semester. Contemporary Educational Psychology, 48, 179–196. https://doi.org/10.1016/j.cedpsych.2016.10.003.
  • Farrington, C. A., Roderick, M., Allensworth, E., Nagaoka, J., Keyes, T. S., Johnson, D. W., & … (2012). Teaching Adolescents to Become Learners: The Role of Noncognitive Factors in Shaping School Performance--A Critical Literature Review. Consortium on Chicago School Research. 1313 East 60th Street, Chicago, IL 60637. ISBN-978-0-9856-8190-6.
  • Fuchs, S. (2021). How are sociodemographic factors and personality traits related to flourishing and growth mindset? A correlational study (Unplashed doktoral dissertion). Twente Üniversitesi, Enschede.
  • Gonida, E., Kiosseoglou, G., & Leondari, A. (2006). Implicit theories of intelligence, perceived academic competence, and school achievement: Testing alternative models. The American Journal of Psychology, 119(2), 223–238. https://doi.org/10.2307/20445336.
  • Gök, A., & Koğar, E. Y. (2021). A meta-analysis study on gender differences in psychological resilience levels. Kıbrıs Türk Psikiyatri ve Psikoloji Dergisi, 3(2), 132-143. https://doi.org/10.35365/ctjpp.21.2.15
  • Grote, K., Russell, E., Bates, O., & Gonzalez, R. (2021). Bilingual cognition and growth mindset: a review of cognitive flexibility and ıts ımplications for dual language education. Current Issues in Education, 22(2). https://cie.asu.edu/ojs/index.php/cieatasu/article/view/1958.
  • Gunderson, E. A., Sorhagen, N. S., Gripshover, S. J., Dweck, C. S., Goldin-Meadow, S., & Levine, S. C. (2018). Parent praise to toddlers predicts fourth grade academic achievement via children’s incremental mindsets. Developmental Psychology, 54(3), 397–409. https://doi.org/10.1037/dev0000444.
  • Gül, B. (2021). Ergenlerin örtük zekâ anlayışlarının, psikolojik iyilik hali ve psikolojik sağlamlık ile ilişkisinin incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Kocaeli Üniversitesi, Kocaeli.
  • Hecht, C. A., Bryan, C. J., & Yeager, D. S. (2023). A values-aligned intervention fosters growth mindset–supportive teaching and reduces inequality in educational outcomes. Proceedings of the National Academy of Sciences, 120(25), e2210704120. https://doi.org/10.1073/pnas.2210704120.
  • Heine, S. J., Kitayama, S., Lehman, D. R., Takata, T., Ide, E., Leung, C., & Matsumoto, H. (2001). Divergent consequences of success and failure in Japan and North America: An investigation of self-improving motivations and malleable selves. Journal of Personality and Social Psychology, 81(4), 599–615. https://doi.org/10.1037/0022-3514.81.4.599.
  • İmiroğlu, A., Demi̇r, R., & Murat, M. (2021). Psikolojik iyi oluşun yordayıcıları olarak bilişsel esneklik, bilinçli farkındalık ve umut. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 20(80), 2037-2057. https://doi.org/10.17755/esosder.859555.
  • Kamins, M. L., & Dweck, C. S. (1999). Person versus process praise and criticism: Implications for contingent self-worth and coping. Developmental psychology, 35(3), 835. https://doi.org/10.1037/0012-1649.35.3.835.
  • Kaya, S., & Demir, S. B. (2022). Gelişen zihniyetin PISA 2018 başarısını yordama gücü ve düzenleyici değişken olarak sosyoekonomik düzeyin rolü. Kocaeli Üniversitesi Eğitim Dergisi, 5(1), 221-235. https://doi.org/10.33400/kuje.1061666.
  • Khalil, R., Agnoli, S., Mastria, S., Kondinska, A., Karim, A. A., & Godde, B. (2023). Individual differences and creative ideation: Neuromodulatory signatures of mindset and response inhibition. Frontiers in Neuroscience, 17, 1238165. https://doi.org/10.3389/fnins.2023.1238165.
  • Kupis, L., Goodman, Z. T., Kornfeld, S., Hoang, S., Romero, C., Dirks, B., & … (2021). Brain dynamics underlying cognitive flexibility across the lifespan. Cerebral Cortex, 31(11), 5263-5274. https://doi.org/10.1093/cercor/bhab156.
  • Kurt, A. A., & Gündüz, B. (2020). The investigation of relationship between irrational relationship beliefs, cognitive flexibility and differentiation of self in young adults. Cukurova University Faculty of Education Journal, 49(1), 28-44. https://doi.org/10.14812/cufej.658628.
  • Küçüker, E. (2016). A comparison of the academic achievements of students with different primary school entrance age. Education, 137(1), 46-58.
  • Laursen, E. K. (2015). The power of grit, perseverance, and tenacity. Reclaiming Chidlren and Youth, 23(4), 19–24.
  • Limeri, L. B., Carter, N. T., Choe, J., Harper, H. G., Martin, H. R., Benton, A., & … (2020). Growing a growth mindset: Characterizing how and why undergraduate students’ mindsets change. International Journal of STEM Education, 7, 1-19. https://doi.org/10.1186/s40594-020-00227-2.
  • Lou, N. M., & Noels, K. A. (2019). Promoting growth in foreign and second language education: A research agenda for mindsets in language learning and teaching. System, 86, 102126. https://doi.org/10.1016/j.system.2019.102126.
  • Macnamara, B. N., & Burgoyne, A. P. (2023). Do growth mindset interventions impact students’ academic achievement? A systematic review and meta-analysis with recommendations for best practices. Psychological Bulletin, 149(3-4), 133. https://doi.org/10.1037/bul0000352.
  • Martin, M. M., & Anderson, C. M. (1998). The cognitive flexibility scale: Three validity studies. Communication Reports, 11(1), 1-9. https://doi.org/10.1080/08934219809367680.
  • Memisevic, H., & Biscevic, I. (2018). Exploring the link between inhibitory control and cognitive flexibility in preschool children. Cognition, Brain, Behavior, 22(1), 1-11. https://doi.org/10.24193/cbb.2018.22.01.
  • Moran, B. C. (2023). Üstbilişsel farkındalık ile akılcı olmayan inançlar ilişkisinde örtük zêka anlayışının aracılık rolü (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Kocaeli Üniversitesi, Kocaeli.
  • Mueller, C. M., & Dweck, C. S. (1998). Praise for intelligence can undermine children's motivation and performance. Journal of personality and social psychology, 75(1), 33-52. https://doi.org/10.1037/0022-3514.75.1.33.
  • Ng, B. (2018). The neuroscience of growth mindset and intrinsic motivation. Brain sciences, 8(2), 20. https://doi.org/10.3390/brainsci8020020.
  • Otru-Kılıç, A. (2022). Yetişkinlerde bilişsel esneklik, genel öz yeterlik ve iyimserlik düzeyinin örtük zekâ inançları ile ilişkisinin incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Kocaeli Üniversitesi, Kocaeli.
  • Paunesku, D., Walton, G. M., Romero, C., Smith, E. N., Yeager, D. S., & Dweck, C. S. (2015). Mind-set interventions are a scalable treatment for academic underachievement. Psychological Science, 26(6), 784-793. https://doi.org/10.1177/0956797615571017.
  • Payne, J. W., Bettman, J. R., & Johnson, E.J., (1993). The adaptive decision maker. Cambridge University Press.
  • Reder, L. M., & Schunn, C. D. (1999). Bringing together the psychometric and strategy worlds: Predicting adaptivity in a dynamic task. MIT Press. https://doi.org/10.7551/mitpress/1480.003.0018.
  • Robins, R. W., & Pals, J. L. (2002). Implicit self-theories in the academic domain: Implications for goal orientation, attributions, affect, and self-esteem change. Self and identity, 1(4), 313-336. https://doi.org/10.1080/15298860290106805.
  • Sapmaz, F., & Doğan, T., (2013). Bilişsel esnekliğin değerlendirilmesi: bilişsel esneklik envanteri Türkçe versiyonunun geçerlik ve güvenirlik çalışmaları. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 1(46), 143-161. https://doi.org/10.1501/Egifak_0000001278.
  • Saraff, S., Tiwari, A., & Rishipal, P. (2020). Effect of mindfulness on self-concept, self-esteem and growth mindset: Evidence from undergraduate students. Journal of Psychosocial Research, 15. https://doi.org/10.32381/JPR.2020.15.01.28.
  • Sarıkan S. (2023). Üniversite öğrencilerinin duygusal zekâ, bilişsel esneklik ve psikolojik iyi oluş düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi, Konya.
  • Scott, M. J., & Ghinea, G. (2014). On the domain-specificity of mindsets: The relationship between aptitude beliefs and programming practice. IEEE Transactions on Education, 57(3), 169-174. https://doi.org/10.1109/TE.2013.2288700.
  • Sert-Orhan, M. (2023). Öğretmen adaylarının yaşam boyu öğrenme eğilimleri, bilişsel esneklikleri ve bilgisayarca düşünme becerilerinin incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Adnan Menderes Üniversitesi, Aydın.
  • Sharma, G. (2017). Pros and cons of different sampling techniques. International Journal of Applied Research, 3(7), 749-752.
  • Sigmundsson, H., Guðnason, S., & Jóhannsdóttir, S. (2021). Passion, grit and mindset: Exploring gender differences. New Ideas in Psychology, 63, 100878. https://doi.org/10.1016/j.newideapsych.2021.100878
  • Smiley, P. A., Buttitta, K. V., Chung, S. Y., Dubon, V. X., & Chang, L. K. (2016). Mediation models of implicit theories and achievement goals predict planning and withdrawal after failure. Motivation and Emotion, 40(6), 878– 894. https://doi.org/10.1007/s11031-016-9575-5.
  • Spiro, R. J., & Jehng, J. C. (2012). Cognitive flexibility and hypertext: Theory and technology for the nonlinear and multidimensional traversal of complex subject matter. In Cognition, education, and multimedia (pp. 163-205). Routledge. ISBN9780203052174.
  • Şimşek, A. İ., & Kaya, S. (2021). Öğretmen zihniyeti ve öznel iyi oluşları arasındaki ilişkinin incelenmesi: Sınıf öğretmenleri örneği (Sözlü Bildiri). Uluslararası Marmara Fen ve Sosyal Bilimler Kongresi, Kocaeli.
  • Tseng, H., Kuo, Y. C., & Walsh, E. J. (2020). Exploring first-time online undergraduate and graduate students’ growth mindsets and flexible thinking and their relations to online learning engagement. Educational Technology Research and Development, 68(5), 2285-2303. https://doi.org/10.1007/s11423-020-09774-5.
  • Tüfekçibaşi, S., & Şahin, M. (2020). Investigation of the relationship between cognitive flexibility levels and personal features of university students. International Journal of Psychology and Educational Studies, 7(2), 142-151. https://doi.org/10.17220/ijpes.2020.02.013.
  • Türe, N. (2007). Eğitim ve öğretimde bir araç olarak görsel sanatlar eğitiminin öğrencilere sağladığı katkılar (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi, Konya.
  • Üzümcü, B., & Müezzin, E. E. (2018). Öğretmenlerin Bilişsel Esneklik ve Mesleki Doyum Düzeyinin İncelenmesi. Sakarya University Journal of Education, 8(1), 8-25. https://doi.org/10.19126/suje.325679.
  • Wang, C., Zhang, Z., Wiley, J. A., Fu, T., & Yan, J. (2022). Gender differences in pleasure: the mediating roles of cognitive flexibility and emotional expressivity. BMC Psychiatry, 22(1), 1-8. https://doi.org/10.1186/s12888-022-03945-9.
  • Yazıcıoğlu, Y., & Erdoğan, S. (2004). SPSS uygulamalı bilimsel araştırma yöntemleri. Detay Yayıncılık.
  • Yeager, D. S., & Dweck, C. S. (2020). What can be learned from growth mindset controversies? American psychologist, 75(9), 1269-1284. https://doi.org/10.1037/amp0000794.
  • Yeager, D. S., Hanselman, P., Walton, G. M., Murray, J. S., Crosnoe, R., Muller, C., & … (2019). A national experiment reveals where a growth mindset improves achievement. Nature, 573, 364–369. https://doi.org/10.1038/s41586-019-1466-y.
  • Yıldırım, A., & Simsek, H. (2021). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (12. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
  • Yılmaz, E. (2022). Development of mindset theory scale (growth and fixed mindset): A validity and reliability study (Turkish version). Research on Education and Psychology, 6 (Special Issue), 1-26. https://doi.org/10.54535/rep.1054235.
  • Yüce, A. (2019). Ergenlerde akademik yılmazlığın yordayıcıları olarak algılanan sosyal destek ve öz yeterlilik algısı (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Akdeniz Üniversitesi, Antalya.
  • Zhao, H., Zhang, Z., & Heng, S. (2024). Grit and college students’ learning engagement: Serial mediating effects of mastery goal orientation and cognitive flexibility. Current Psychology, 43(8), 7437-7450. https://doi.org/10.1007/s12144-023-04904-7.
  • Zheng, W., Akaliyski, P., Ma, C., & Xu, Y. (2024). Cognitive flexibility and academic performance: Individual and cross-national patterns among adolescents in 57 countries. Personality and Individual Differences, 217, 112455. https://doi.org/10.1016/j.paid.2023.112455.
  • Zhu, J., Zhu, D., Zhang, C., Wang, Y., Yang, Y., & Yu, Y. (2019). Quantitative prediction of individual cognitive flexibility using structural MRI. Brain Imaging and Behavior, 13(3), 781-788. https://doi.org/10.1007/s11682-018-9905-1.
Toplam 82 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Alan Eğitimleri (Diğer)
Bölüm Araştırma Makaleleri
Yazarlar

Fatıma Firdevs Adam 0000-0003-1765-6287

Aysel Arslan 0000-0002-8775-1119

Yayımlanma Tarihi 31 Mayıs 2025
Gönderilme Tarihi 23 Ocak 2025
Kabul Tarihi 26 Mayıs 2025
Yayımlandığı Sayı Yıl 2025 Cilt: 9 Sayı: 1

Kaynak Göster

APA Adam, F. F., & Arslan, A. (2025). Öğretmen Adaylarının Zihin Teorileri ve Bilişsel Esnekliklerinin İncelenmesi. Sinop Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(1), 814-846. https://doi.org/10.30561/sinopusd.1625633
 Kapak Resmi İndir