Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, özgün, güvenilir ve önemli bilimsel makalelerin yayımlanmasını amaçlayan bir platformdur. Bu hedef doğrultusunda, hakemlerden aldığımız başvuruların bilimsel titizlikle değerlendirilmesi büyük bir öneme sahiptir. Aşağıda, hakemlerin görevleri, süreçlere nasıl katılacakları, iyi bir inceleme nasıl yapılacağına dair detaylı kılavuzun yanı sıra, etik hakemlik şart ve koşullarımızı içeren açıklamalar yer almaktadır.

Dergimiz, çift taraflı kör hakemlik modelini benimsemiştir. Bu, yazarların ve hakemlerin kimliklerinin birbirinden gizli tutulduğu, adil bir değerlendirme süreci sağlamak için tercih edilen bir yöntemdir.

Hakemler, makalenin ilgili olduğu bilim dalında doktora derecesine sahip ve akademik alanda yayımlanan çalışmaları bulunan uzman kişiler arasından seçilir. Türk üniversitelerinde görevli uzmanların bilgilerine YÖK Akademik web sitesinden; yurt dışındaki uzmanlar ise Publons gibi akademik platformlardan erişilebilir. Ayrıca, hakem seçimi yapılırken, her hakemin tarafsızlığını ve bağımsızlığını sağlamak için çeşitli faktörler göz önünde bulundurulur.

Hakem seçiminde dikkate alınacak unsurlar:

İlgili Alan Uzmanlığı: Seçilen hakem, çalışmanın konusu ve kullanılan metodoloji ile ilgili uzmanlık sahibi olmalıdır.

Deneyim ve Yayınlar: Hakemin, alandaki bilimsel katkıları ve araştırmalarının güncel ve geçerli olması gereklidir.

Tarafsızlık ve Bağımsızlık: Hakemlerin, yazarlardan ve ilgili kurumlarından bağımsız olmaları sağlanır. Çıkar çatışmalarının önlenmesi adına bu, önemli bir seçim kriteridir.

Objektiflik: Hakemler, her bir değerlendirmeyi tamamen objektif bir şekilde yapmalıdır. Kişisel önyargılardan arınmış, tarafsız bir yaklaşım benimsemek gerekir. Hakemler, değerlendirmelerini sadece makalenin bilimsel değerine ve içerdiği bulgulara dayandırmalıdır.

Hakem, inceleme sonuçlarını gerekçelendirmeli ve değerlendirmesini destekleyen kanıtlar sunmalıdır.

Editöryal Karara Katkı: Hakem değerlendirmesi, editöre yalnızca karar vermede yardımcı olmakla kalmaz, aynı zamanda yazarlara makalelerini geliştirme fırsatları sunar. Yazarlar, hakemlerin geri bildirimleri doğrultusunda revizyon yapabilirler.

Hakem, makaleyi inceleme konusunda kendisini yetersiz hissediyorsa, veya çok kısa bir sürede inceleme yapamayacağını düşünüyorsa, hakemlik teklifini reddetmelidir.

Gizlilik: Hakemler, dergiye gönderilen makalenin içeriğini gizli tutmalıdır. Hakemler, makalelere dair aldıkları bilgileri sadece dergi değerlendirme süreci çerçevesinde kullanmalı ve herhangi bir şekilde yazarlarla doğrudan iletişime geçmemelidir.

Hakemler, makale içeriği üzerinde kazandıkları ayrıcalıklı bilgi veya fikirleri, kişisel çıkar için kullanamazlar ve başka araştırmalarda bu bilgileri kullanmamalıdırlar.

Hakemler, makalede olası etik ihlallerine karşı dikkatli olmalı, herhangi bir etik ihlalinden şüphelenildiğinde bunu derhal editöre rapor etmelidir.

Potansiyel etik ihlaller, ancak dikkatlice gözlemlenebilir. İntihal, veri tahrifatı, yazarlık manipülasyonu gibi durumlar, derhal bildirilmelidir.

Çıkar Çatışması: Hakemler, yazarlar ya da makalelerin bağlı oldukları kurumlarla doğrudan ilişkileri ya da herhangi bir çıkar çatışması durumunda, o makaleyi incelemeyi reddetmelidir.

Çıkar çatışması, hakemin tarafsız değerlendirmesini engelleyebileceğinden, bu tür bir durumdan kaçınılmalıdır.

Hakeme Atıf Talebi: Bir hakem, bir yazarın kendi (veya ortaklarının) çalışmalarına atıfta bulunmasını önerirse, bunun bilimsel gerekçelerle yapılması gerekir. Hakemler, yazarın çalışmasının yalnızca bilimsel bağlamda uygun bir şekilde atıfta bulunulmasına izin vermelidir.

Hakemler, değerlendirme sürecinde aşağıdaki unsurları dikkate alarak incelemelerini yapmalıdır:

Hakemler, makalenin literatüre katkı sağlayıp sağlamadığını değerlendirmelidir. Makalenin konusu alandaki mevcut literatürle ne kadar uyumlu ve katkı sağlıyor?

Özet bölümünün, makale içeriğini doğru ve açık bir şekilde yansıtıp yansıtmadığına bakılmalıdır. Özet, çalışmanın ana noktalarını ve bulgularını yansıtmalıdır.

Çalışmanın metodolojik yaklaşımının açık ve anlaşılır bir şekilde tanımlanıp tanımlanmadığına bakılmalıdır. Yöntemlerin tekrar edilebilir olması, makalenin bilimsel güvenilirliğini artırır.

Hakem, yazarların elde ettikleri bulguları, sundukları yorumlarla ve sonuçlarla tutarlı bir şekilde bağlayıp bağlamadığını değerlendirmelidir. Sonuçların, veri ve kanıtlarla desteklenip desteklenmediği kontrol edilmelidir.

Hakem, makalenin alandaki diğer çalışmalarla yeterince ilişkilendirip ilişkilendirilmediğini gözden geçirmelidir. Alandaki önemli çalışmaların göz ardı edilmesi, makalenin bilimsel bütünlüğünü zedeler.

Makalenin dilinin akademik anlamda yeterli ve anlaşılır olup olmadığı kontrol edilmelidir. Dil kalitesinin düşük olması, makalenin anlamını kaybettirebilir.

Özet ve anahtar kelimelerin, makalenin ana konusunu doğru şekilde tanımlayıp tanımlamadığına bakılmalıdır. Bu husus okuyucuların makaleye ne bekleyerek yaklaşacaklarını anlamalarına yardımcı olur.

Editörlerin Seçimi ve Nitelikleri
Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, yayın politikasına uygun, etik ilkelere ve akademik standartlara bağlı editör ve alan editörleri ile çalışmayı ilke edinmiştir. Editörler ve alan editörleri, alanında uzman, doktora derecesine sahip ve akademik yayıncılık deneyimi bulunan kişiler arasından seçilir. Bu kişilerden, derginin amaç ve kapsamına katkı sunabilecek bilimsel birikime sahip olmaları ve daha önce akademik dergilerde hakemlik ya da editörlük deneyimi edinmiş olmaları beklenir.
Görev alan her editör ve alan editörü; akademik tarafsızlık, bilimsel dürüstlük ve yayın etiğine bağlılık ilkeleri doğrultusunda hareket etmeli, değerlendirme süreçlerinde adalet, şeffaflık ve bilimsel liyakati esas almalıdır. Alan editörleri, kendilerine atanan makaleleri bilimsel içerik ve alana katkı açısından değerlendirir; gerek duyulduğunda hakem önerisinde bulunur ve makalenin değerlendirme sürecine alınıp alınmaması konusunda görüş bildirir.
Türkiye Editörler Çalıştayı Grubu Üyeliği
Dergimiz, editörlerin mesleki gelişimini desteklemek amacıyla Türkiye Editörler Çalıştayı Grubu üyesidir. Bu üyelik, editörlerin bilimsel yayıncılık alanındaki güncel tartışmalara katılımını, meslektaşlarıyla deneyim paylaşmasını ve yayıncılıkla ilgili sorunlara birlikte çözüm üretmesini mümkün kılar. Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, bu çerçevede editörlerinin mesleki gelişimini önemsemekte ve bu tür iş birliklerini teşvik etmektedir.
Editörlerin Görevleri ve Sorumlulukları
Editörler, derginin akademik niteliğinin korunması ve geliştirilmesinden doğrudan sorumludur. Bu sorumluluklar aşağıdaki başlıklar altında toplanabilir:
• Hakem Sürecinin Koordinasyonu: Editör, makalelerin bilimsel doğruluk, tarafsızlık ve şeffaflık esaslarına uygun biçimde değerlendirilmesini sağlar. Tüm yayın süreci, çift taraflı kör hakemlik ilkesi çerçevesinde yürütülür.
• Hakem Seçimi ve Ataması: Her makale, konusu ve içeriğiyle uyumlu uzmanlık alanlarına sahip, çıkar çatışması bulunmayan ve bağımsız bilimsel değerlendirme yapabilecek hakemlere yönlendirilir. Editör, bu sürecin titizlikle işlemesinden sorumludur.
• Gizliliğin Korunması: Editör, değerlendirme sürecindeki yazılarla ilgili tüm bilgileri yayımlanana kadar gizli tutar. Yazar, hakem ve yazışma içerikleri gizliliğe tabidir.
• Tarafsızlık ve Bilimsel Değerlendirme: Editörler, makaleleri yalnızca bilimsel içeriği temel alarak değerlendirir. Yazarın kimliği, cinsiyeti, etnik kökeni, dini veya siyasi görüşü değerlendirmeye konu edilmez.
• Yayın Kararları: Yayınlanacak yazıların nihai kararları, hakem görüşleri, yazar yanıtları ve derginin yayın politikası dikkate alınarak editör ve Yayın Kurulu tarafından alınır. Olumlu hakem raporlarının göz ardı edilmesi durumunda bu karar açık ve gerekçeli şekilde yazarla paylaşılır.
Yayın Süreci ve Editöryal İşleyiş
Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi’ne gönderilen tüm makaleler, öncelikle başeditör ve editörler tarafından ön değerlendirmeye alınır. Derginin yayın ilkelerine uygun bulunan çalışmalar, ilgili alan editörlerine atanır. Alan editörleri, yazının alana katkısını, bilimsel özgünlüğünü ve etik uygunluğunu değerlendirir.
Yayın süreci boyunca editörlerin:
• Yazarlara düzenli ve açıklayıcı bildirimlerde bulunmaları,
• Hakem raporlarını zamanında iletmeleri ve yazarlardan gelen düzeltmeleri yeniden hakemlere ulaştırmaları,
• Yayın politikası kapsamında tüm işlemlerde şeffaflık ilkesiyle hareket etmeleri gereklidir.
Etik İlkeler ve Akademik Duyarlılık
Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, yayın etiğine büyük önem verir. Editörlerin bu doğrultuda aşağıdaki sorumlulukları yerine getirmesi beklenir:
• Gönderilen yazılarda kişisel verilerin korunmasına özen gösterilmeli, açık rıza olmaksızın yayıma izin verilmemelidir.
• İnsan ve hayvan haklarını ilgilendiren çalışmalarda etik kurul onayı ve yasal izinler aranmalı, eksik olanlar reddedilmelidir.
• Bilimsel çeşitliliği ve fikir özgürlüğünü destekleyen tutum sergilenmelidir.
• Hakem raporlarında kırıcı, kişisel saldırı içeren ifadelerin yazara ulaşması engellenmeli; editör, süzgeç rolünü üstlenmelidir.
• Çıkar çatışması bulunan durumlarda tarafsızlığı tehlikeye atacak eşleştirmelerden kaçınılmalıdır.
• Yayın kurulu ve alan editörleriyle sürekli iletişim sağlanmalı, derginin gelişimi için iş birliği teşvik edilmelidir.
• Editörler, derginin hakem havuzunu sürekli güncellemek, alan yelpazesini geniş tutmak ve değerlendirme süreçlerinin etkinliğini artırmakla yükümlüdür.
Sonuç ve Genel İlkeler
Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi olarak amacımız, ulusal ve uluslararası düzeyde güvenilir, bilimsel ve açık erişimli bir yayın platformu sunmaktır. Bu amaca ulaşmada editörlerin sorumluluğu belirleyicidir. Tüm editörlerin, akademik tarafsızlık, etik duyarlılık ve bilimsel kalite ilkeleri doğrultusunda görev yapmaları, dergimizin akademik itibarını sürdürülebilir kılacaktır.