Öğretmenlerin Psikolojik Sağlamlığının Duygusal Emek Davranışlarını Yordama Düzeyi

Mustafa Erdem; Hasan Altuntaş; Devrim Murat Güzelküçük; Recep Tekinarslan

Araştırma Makalesi

The Predictive Role Of Psychological Resilience On Emotional Labor Behaviors

Yıl 2025, Sayı: 18, 388 - 413, 24.06.2025

Mustafa Erdem , Hasan Altuntaş , Devrim Murat Güzelküçük , Recep Tekinarslan

Öz

The aim of this study is to examine the relationship between teachers’ emotional labor levels and their psychological resilience. A relational survey model was employed, and the sample consisted of 302 teachers selected randomly from a population of 2,176 secondary and high school teachers working in Kırşehir, Turkey. The Emotional Labor Scale was used to assess emotional labor, while the Brief Resilience Scale measured psychological resilience. The findings revealed that teachers most frequently expressed their genuine emotions, followed by surface acting and deep acting behaviors. Male teachers reported higher levels of surface acting and psychological resilience compared to their female counterparts. Teachers with 6 to 10 years of experience demonstrated lower psychological resilience than other experience groups. Undergraduate teachers exhibited more genuine emotions than those with postgraduate education. Teachers in verbal subject areas reported higher levels of deep acting, more frequent expression of genuine emotions, and greater psychological resilience than their peers in other branches. Significant, positive, and moderate correlations were found between psychological resilience and all dimensions of emotional labor. Psychological resilience was found to predict 43% of surface acting, 22% of deep acting, and 28% of genuine emotions. Based on the findings, it is recommended that training programs and counseling services be developed to enhance teachers’ psychological resilience. In addition, increasing awareness and professional development on emotional labor strategies may contribute to teachers’ well-being and professional fulfillment.

Anahtar Kelimeler

Psychological Resilience, Emotional Labor, Teacher

Kaynakça

Abraham, R. (1998). Emotional dissonance in organizations: Antecedents, consequences, and moderators. Genetic, Social, and General Psychology Monographs, 124(2), 229-246.
Ağırkaya, K., & Erdem, R. (2023). Psikolojik sağlamlık: Sağlık çalışanları açısından bir değerlendirme. Pamukkale Üniversitesi İşletme Araştırmaları Dergisi, 10(2), 656-678.
Akbaba, O. (2023). Öğretmenlerin psikolojik dayanıklılıkları ile örgütsel adanmışlıkları arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Akdeniz Üniversitesi.
Akgün, N., & Yılmaz, Ö. (2021). İlkokul ve ortaokul öğretmenlerinin duygusal emek davranışını gerçekleştirme düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Kalem Uluslararası Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi, 11(1), 133–158.
Anderson, L. B. (2014). There goes another little chip of your heart: Exploring the intersections of communication, emotional labor, and age. (Unpublished doctoral dissertation). Purdue University.
Ashforth, B. E., & Humphrey, R. E. (1993). Emotional labor in service roles: The influence of identity. Academy of Management Review, 18(1), 88- 115.
Ay Kaymak, K. (2018). Örgüt ikliminin duygusal emek üzerine etkisi: Konya bankacılık sektöründe karşılaştırmalı bir araştırma. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi.
Aydoğan, S. S., & Bostancı, B. A. (2021). Öğretmenlerin duygusal emek gösterimleri ile psikolojik sözleşmeye uyma düzeyleri arasındaki ilişki. OPUS International Journal of Society Researches, 17(36), 2637-2674.
Balay, R. (2004). Küreselleşme, bilgi toplumu ve eğitim. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 37(2), 61-82.
Basım, H. N., & Beğenirbaş, M. (2012). Çalışma yaşamında duygusal emek: Bir ölçek uyarlama çalışması. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 19(1), 77-90.
Beltman, S., Mansfield, C., & Price, A. (2011). Thriving not just surviving: A review of research on teacher resilience. Educational Research Review, 6(3), 185–207.
Brotheridge, C. M., & Grandey, A. A. (2002). Emotional labor and burnout: Comparing two perspectives of “people work”. Journal of Vocational Behavior, 60(1), 17–39.
Bozgeyikli, H., & Şat, A. (2014). Öğretmenlerde psikolojik dayanıklılık ve örgütsel vatandaşlık davranışlarının bazı değişkenler açısından incelenmesi: Özel okul örneği. Hak İş Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, 3(5), 172-191.
Büyüköztürk, Ş., Çokluk, Ö., & Köklü, N. (2010). Sosyal Bilimler İçin İstatistik. Pegem Akademi.
Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E. Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2014). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi.
Can, M., & Cantez, E. (2018). Üniversite öğrencilerinin mutluluk, psikolojik sağlamlık ve öz yeterlik düzeyleri arasındaki ilişki. Aydın İnsan ve Toplum Dergisi, 4(2), 61-76.
Ceylan, A. K. (2017). Öğretmenlerin duygusal emeklerinin sosyo-demografik değişkenler yönünden özellikleri: Batman ili araştırması. Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, 7(2/1), 122–132.
Chan, D. W. (2003). Hardiness and its role in the stres-burnout relationship among prospective chinese teachers in hong kong. Teaching and Teacher Education, 19(4), 381-395.
Cingöz, E. (2018). Öğretmenlerinin duygusal emek ile tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi, (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Osmangazi Üniversitesi.
Çabuk, D. (2022). The relationship between teachers’ emotional labor and vocational belonging. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Orta Doğu Teknik Üniversitesi.
Diefendorff, J. M., & Gosserand, R. H. (2003). Understanding the emotional labor process: A control theory perspective. Journal of Organizational Behavior: The International Journal of Industrial, Occupational and Organizational Psychology and Behavior, 24(8), 945-959.
Diefendorff, J. M., Croyle, M. H., & Grosserand, R. H. (2005). The Dimensionality and antecedents of emotinal labor strategies. Journal of Vocational Behavior, 66(2), 339-357.
Doğan, T. (2015). Kısa psikolojik sağlamlık ölçeği’nin Türkçe uyarlaması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. The Journal of Happiness & Well-Being, 3(1), 93-102.
Efecan, E. (2022). Okul öncesi öğretmenlerinin bilinçli farkındalık, psikolojik dayanıklılık ve tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi.
Erdi, Y. (2022). Mesleki ve teknik anadolu lisesi öğretmenlerinin mutluluğunun bir yordayıcısı olarak kendini toparlama gücü. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi.
Eroğlu, M. (2020). Öğretmen adaylarının psikolojik dayanıklılıklarının incelenmesi. Eğitim ve Yeni Yaklaşımlar Dergisi, 3(2), 80-86.
Estaji, M., & Rahimi, A. (2014). Examining the ESP teachers’ perception of resilience. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 98(2014), 453-457.
Farkas D., & Orosz G. (2015). Ego-resiliency reloaded: A three-component model of general resiliency. PLoS One, 10(3), e0120883. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0120883
Fraenkel, Jack R., & Wallen, Norman E. (2009). How to design and evaluate research in education. McGraw-Hill.
Fraser, M. W., Galinsky, M. J., & Richman, J. M. (1999). Risk, protection, and resilience: Toward a conceptual framework for social work practice. Social work research, 23(3), 131-143.
Gökmen, B. (2014). Özel eğitim okulu yöneticilerinin psikolojik dayanıklılık ve iş doyumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Aydın Üniversitesi.
Grandey, A. A. (2000). Emotion regulation in the workplace: A new way to conceptualize emotional labor. Journal of Occupational Health Psychology, 5(1), 95–110.
Greene, R. (2002). Human behavior theory: A resilience orientation. In R. Greene (Ed.), Resiliency: An integrated approach to practice, policy, and research (pp. 1–28). NASW Press.
Gu, Q., & Day, C. (2007). Teachers resilience: A necessary condition for effectiveness. Teaching and Teacher Education, 23(8), 1302–1316.
Güler, H. N., & Marşap, A. (2021). Çağdaş organizasyonlarda duygusal emek süreçlerinde güncel yaklaşımlar. Sosyal, Beşerî ve İdari Bilimler Dergisi, 2(7), 474–490.
Güngör, M. (2009). Duygusal emek kavramı: Süreci ve sonuçları. Kamu-İş Dergisi, 11(1), 167-184.
Hargreaves, A. (1998). The emotional practice of teaching. Teaching and Teacher Education, 14(8), 835–854.
Harrison, M., Loiselle, G., Duquette, A., & Semenic, S. (2002). Work support and psyc hological distress among nursing assistants and registered nurses in Quebec. Journal Of Advanced Nursing, 38(6), 584-591.
Herrman, H., Stewart, D. E., Diaz-Granados, N., Berger, E. L., Jackson, B., & Yuen, T. (2011). What is resilience?. The Canadian Journal of Psychiatry, 56(5), 258-265.
Hochschild, A. R. (1983). The managed heart: Commercialization of human feeling. University of California Press.
Hülsheger, U. R., & Schewe, A. F. (2011). On the costs and benefits of emotional labor: A meta-analysis of three decades of research. Journal of Occupational Health Psychology, 16(3), 361–389.
İşli, F. (2023). Öğretmenlerin mesleki tükenmişlikleri ile psikolojik dayanıklılıkları arasındaki ilişki. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Pamukkale Üniversitesi.
James, N. (1989). Emotional labour: Skill and work in the social regulation of feelings. Sociological Review, 37(1), 15-42.
Ju, S. J., & Oh, D. (2016). Relationships between nurses’ resilience, emotional labor, turnover intention, job involvement, organizational commitment and burnout. Indian Journal of Science and Technology, 9(46), 1-5.
Kaçar, T. (2022). Öğretmenlerin psikolojik sağlamlıkları, yaşam becerileri ve öz-kontrolleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi.
Kaçmazoğlu, B. (2002). Doğu-Batı çatışması açısından globalleşme. Eurasian Journal of Educational Research, 0(6), 44-55.
Kanbay, T. (2023). Sağlık sektöründe algılanan liderlik modellerinin çalışanların duygusal emekleri üzerindeki etkilerine yönelik bir uygulama: Bilecik il sağlık müdürlüğü örneği. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi.
Kara, E. (2020). Öğretmenlerin psikolojik sağlamlık düzeyini etkileyen faktörler. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Mersin Üniversitesi.
Karaırmak, Ö. (2006). Psikolojik sağlamlık, risk faktörleri ve koruyucu faktörler. Turkish Psychological Counseling and Guidance Journal, 3(26), 129-142.
Karaırmak, Ö., & Siviş-Çetinkaya, R. (2011). Benlik saygısının ve denetim odağının psikolojik sağlamlık üzerine etkisi: Duyguların aracı rolü. Turkish Psychological Counseling & Guidance Journal, 4(35), 30-41
Karakaya, Y. (2019). Öğretmenlerin psikolojik dayanıklılıkları ile motivasyonları arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi.
Karakuş, S. (2017). Özel eğitim öğretmenlerinin psikolojik dayanıklılık ile mesleki sosyal destek düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi.
Karataş, R. (2016). Özel eğitim okullarında çalışan öğretmenlerin psikolojik dayanıklılık düzeyleri ve başa çıkma stratejilerinin incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi.
Karataş, E. (2023). Otantik liderlik ile duygusal emek İlişkisi: Akademik iyimserlik, duygusal bağlılık ve örgütsel vatandaşlık davranışının aracılık rolü. (Yayınlanmamış doktora tezi). Hacettepe Üniversitesi.
Kaya, U., & Serçeoğlu, N. (2013). Duygu işçilerinde işe yabancılaşma: Hizmet sektöründe bir araştırma. Çalışma ve Toplum, 1(36), 311-346.
Kavi, E., & Karakale, B. (2018). Çalışan psikolojisi açısından psikolojik dayanıklılık. Emek ve Toplum, 7(17), 55-77.
Kinman, G., & Grant, L. (2011). Exploring stress resilience in trainee social workers: The role of emotional and social competencies. British Journal of Social Work, 41(2), 261–275.
Köse, F. (2022). Öğretmenlerin psikolojik sağlamlıkları ve kendini işe vermeleri üzerine korelasyonel bir çalışma. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(1), 102-110.
Krejcie, R. V., & Morgan, D. W. (1970). Determining sample size for research activities. Educational and Psychological Measurement, 30(3), 607–610.
Kwon, Y. E. (2018). A study on emotional labor, resilience and psychological well-being of clinical nurses. Journal of the Korea Academia-Industrial cooperation Society, 19(2), 339-346.
Lee, M. S., & Kim, H. S. (2020). The effects of service employee resilience on emotional labor: Double-mediation of person–job fit and work engagement. International Journal of Environmental Research and Public Health, 17(19), 7198.
Masten, A. S., & Coatsworth, J. D. (1998). The development of competence in favorable and unfavorable environments: Lessons from research on successful children. American psychologist, 53(2), 205-220.
Mavi, Y. (2016). Duygusal emek: Etkilediği ve etkilendiği faktörler üzerine bir alan çalışması. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi.
Mavi, D. (2020). Yönetici rolleri, örgüt iklimi ve duygusal emek arasındaki ilişkilere yönelik öğretmen görüşleri. (Yayınlanmamış doktora tezi). Hacettepe Üniversitesi.
Moran, C., & Çoruk, A. (2021). İlköğretim kurumlarındaki öğretmenlerin duygusal emek davranışları ile yaşam doyum düzeyleri arasındaki ilişki. Trakya Eğitim Dergisi, 11(1), 267–284.
Morris, J. A., & Feldman, D. C. (1996). The dimensions, antecedents, and consequences of emotional labor. Academy of Management Review, 21(4), 986-1010.
Murphy, L.B. (1987). Further reflections on resilience. In E.J. Anthony & B. Cohler (Eds.), The invulnerable child (pp. 84–105). Guilford Press.
Oğuz, H. (2015, Mayıs 14-17). Duygusal emek istihdamının sosyolojik özellikleri (Sözlü bildiri). IV. Türkiye Lisansüstü Çalışmalar Kongresi, Kütahya, Türkiye.
Olson, R. E., McKenzie, J., Mills, K. A., Patulny, R., Bellocchi, A., & Caristo, F. (2019). Gendered emotion management and teacher outcomes in secondary school teaching: A review. Teaching and Teacher Education, 80(2019), 128–144.
Onay, M. (2011). Çalışanın sahip olduğu duygusal zekasının ve duygusal emeğinin, görev performansı ve bağlamsal performans üzerindeki etkisi. Ege Akademik Bakış, 11(4), 587-600.
Önal, G. (2019). Öğretmenlerin duygusal emek düzeyleri ile örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişki. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi.
Öz, F., & Yılmaz Bahadır, E. (2009). Ruh sağlığının korunmasında önemli bir kavram: Psikolojik sağlamlık. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 16(3), 82-89.
Özbağır, T. (2019). Öğretmenlerde psikolojik dayanıklılığın duygusal zekâyla, pozitif öğretmen özellikleriyle ve demografik değişkenlerle ilişkisi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi.
Özdemir, M., & Koçak, S. (2018). Predicting teacher emotional labour based on multi-frame leadership orientations: A case from Turkey. Irish Educational Studies, 37(1), 69–87.
Öztürk, E. (2020). Duygu yönetim becerileri ile duygusal emek davranışlarının okulun duygusal iklimi üzerindeki etkileri. (Yayınlanmamış doktora tezi). Fırat Üniversitesi.
Polatkan, N. N. (2016). Ortaokul öğretmenlerinin duygusal emek davranışları ile iş doyumları arasındaki ilişki. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Adnan Menderes Üniversitesi.
Selçuklu, A. E. (2013). Örgütsel bağlılığın bir yordayıcısı olarak kurum kültürü ve psikolojik dayanıklılık: okul öncesi öğretmenleri üzerine bir çalışma. (Yayınlanmamış yüksek Lisans Tezi). Erciyes Üniversitesi.
Sezgin, F. (2012). İlköğretim okulu öğretmenlerinin psikolojik dayanıklılık düzeylerinin incelenmesi. Kastomonu Eğitim Dergisi, 20(2), 489-502.
Smith, B. W., Dalen, J., Wiggins, K., Tooley, E., Christopher, P., & Jennifer Bernard, J. (2008). The brief resilience scale: Assessing the ability to bounce back. International Journal of Behavioral Medicine, 15(3), 194–200.
Sönmezer, B. (2015). Öğretmenlerin tükenmişlik ve psikolojik dayanıklılık düzeylerinin incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Erciyes Üniversitesi.
Sü Eröz, S. (2014). Otel işletmelerinde örgüt iklimi ve duygusal emek ilişkisi: Trakya bölgesinde bir araştırma. Hak İş Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, 3(7), 198-223.
Taha, S. M., Zoromba, M. A., & Wahba, N. M. I. (2020). Relationship between psychological resilience and emotional labor with mental health among sample of egyptian mental health nurses. Egyptian Journal of Health Care, 11(1), 1085-1094.
Tugade, M. M., & Fredrickson, B. L. (2004). Resilient individuals use positive emotions to bounce back from negative emotional experiences. Journal of Personality and Social Psychology, 86(2), 320–333.
Türk Dil Kurumu (TDK). (2024). Güncel Türkçe Sözlük Güncel Türkçe Sözlük. [Erişim: 22.10.2024, https://sozluk.gov.tr/] Erişim adresi: https:// sozluk.gov.tr/, (22.10.2024)
Tombak, Y. (2017). Öğretmenlerin öğretimsel liderlik rolleri ile duygusal emek gösterimleri arasındaki ilişki. (Yayınlanmamış doktora tezi). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi.
Tuti, G. (2021). Karizmatik liderlik, lidere güven ve duygusal emeğe yönelik öğretmen görüşleri: Trabzon ili örneği. (Yayınlanmamış doktora tezi). Hacettepe Üniversitesi.
Uçar, T. (2014). Özel eğitim okulu öğretmenlerninin psikolojik dayanıklılık düzeylerinin ve mesleki sosyal destek düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Aydın Üniversitesi.
Usta, E. Y. (2018). Hayatın anlam algısı ve psikolojik dayanıklılık düzeyi arasındaki ilişkinin analizi istanbul ili, üsküdar ilçesi, resmi liselerde görev yapan öğretmenler örneği. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Nişantaşı Üniversitesi.
Usta, I., & Akova, O. (2015). Örgütlerde duygusal emek. D. Küçükaltan, Ş. A. Tükeltürk & G. Ç. Gürkan (Ed.), Örgütsel Davranışta Güncel Konular (s. 33-53). Detay Yayıncılık.
Yalçın, S. (2013). İlköğretim okulu öğretmenlerinin mesleki tükenmişlik düzeyleri ile stres, psikolojik dayanıklılık ve akademik iyimserlik arasındaki ilişki. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi.
Yavuz, A. (2020). Duygusal emek ve örgütsel sessizlik arasındaki ilişki üzerine ampirik bir çalışma. Pearson Journal, 5(8), 144-152.
Yılmaz, M. (2019). Öğretmenlerin psikolojik dayanıklılıkları ile iş yaşam kaliteleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi.
Yılmaz, K., Altınkurt, Y., Güner, M., & Şen, B. (2015). The relationship between teachers’ emotional labor and burnout level. Eurasian Journal of Educational Research, 15(59), 75–90.
Yin, H., Lee, J. C. K., Zhang, Z., & Jin, Y. (2017). Exploring the relationship among teachers’ emotional intelligence, emotional labor strategies and teaching satisfaction. Teaching and Teacher Education, 63, 47–58.
Zhang, L., Sun, D. M., Li, C. B., & Tao, M. F. (2016). Influencing factors for sleep quality among shift-working nurses: A cross-sectional study in China using 3-factor Pittsburgh sleep quality index. Asian nursing research, 10(4), 277-282.
Zheng, Z., Gangaram, P., Xie, H., Chua, S., Ong, S. B. C., & Koh, S. E. (2017). Job satisfaction and resilience in psychiatric nurses: A study at the Institute of Mental Health, Singapore. International journal of mental health nursing, 26(6), 612-619.

Öğretmenlerin Psikolojik Sağlamlığının Duygusal Emek Davranışlarını Yordama Düzeyi

Yıl 2025, Sayı: 18, 388 - 413, 24.06.2025

Mustafa Erdem , Hasan Altuntaş , Devrim Murat Güzelküçük , Recep Tekinarslan

Öz

Bu çalışmanın amacı, öğretmenlerin duygusal emek düzeyleri ile psikolojik dayanıklılıkları arasındaki ilişkiyi incelemektir. İlişkisel tarama modeli kullanılan araştırmada, Kırşehir ilindeki ortaokul ve lise düzeyinde görev yapan 2.176 öğretmenden rastgele seçilen 302 öğretmen örneklem olarak belirlenmiştir. Öğretmenlerin duygusal emek düzeylerini ölçmek için Duygusal Emek Ölçeği, psikolojik dayanıklılıklarını değerlendirmek için ise Kısa Psikolojik Dayanıklılık Ölçeği uygulanmıştır. Bulgular, öğretmenlerin en sık doğal duygularını sergilediklerini, bunu yüzeysel ve derin rol yapmanın takip ettiğini göstermektedir. Erkek öğretmenler, kadınlara kıyasla daha fazla yüzeysel rol yapma sergilemiş ve daha yüksek psikolojik dayanıklılık göstermiştir. 6–10 yıl deneyime sahip öğretmenlerin psikolojik dayanıklılığı daha düşük bulunmuştur. Lisans mezunları, lisansüstü mezunlara kıyasla daha fazla doğal duygu sergilemiştir. Sözel branşlardaki öğretmenler, diğer branşlara kıyasla daha fazla derin rol yapma ve doğal duygu sergilemiş ve daha yüksek psikolojik dayanıklılık göstermiştir. Psikolojik dayanıklılık ile duygusal emeğin alt boyutları arasında anlamlı, pozitif ve orta düzeyde bir ilişki bulunmuştur. Psikolojik dayanıklılık, yüzeysel rol yapmanın %43’ünü, derin rol yapmanın %22’sini ve doğal duyguların %28’ini yordamaktadır. Araştırma sonuçları doğrultusunda, öğretmenlerin psikolojik dayanıklılıklarını artırmaya yönelik eğitim programları ve rehberlik hizmetlerinin geliştirilmesi önerilmektedir. Ayrıca, duygusal emek stratejilerinin çeşitlendirilmesiyle öğretmenlerin mesleki refahlarının artırılması hedeflenebilir.

Anahtar Kelimeler

Psikolojik Sağlamlık, Duygusal Emek, Öğretmen

Kaynakça

Abraham, R. (1998). Emotional dissonance in organizations: Antecedents, consequences, and moderators. Genetic, Social, and General Psychology Monographs, 124(2), 229-246.
Ağırkaya, K., & Erdem, R. (2023). Psikolojik sağlamlık: Sağlık çalışanları açısından bir değerlendirme. Pamukkale Üniversitesi İşletme Araştırmaları Dergisi, 10(2), 656-678.
Akbaba, O. (2023). Öğretmenlerin psikolojik dayanıklılıkları ile örgütsel adanmışlıkları arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Akdeniz Üniversitesi.
Akgün, N., & Yılmaz, Ö. (2021). İlkokul ve ortaokul öğretmenlerinin duygusal emek davranışını gerçekleştirme düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Kalem Uluslararası Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi, 11(1), 133–158.
Anderson, L. B. (2014). There goes another little chip of your heart: Exploring the intersections of communication, emotional labor, and age. (Unpublished doctoral dissertation). Purdue University.
Ashforth, B. E., & Humphrey, R. E. (1993). Emotional labor in service roles: The influence of identity. Academy of Management Review, 18(1), 88- 115.
Ay Kaymak, K. (2018). Örgüt ikliminin duygusal emek üzerine etkisi: Konya bankacılık sektöründe karşılaştırmalı bir araştırma. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi.
Aydoğan, S. S., & Bostancı, B. A. (2021). Öğretmenlerin duygusal emek gösterimleri ile psikolojik sözleşmeye uyma düzeyleri arasındaki ilişki. OPUS International Journal of Society Researches, 17(36), 2637-2674.
Balay, R. (2004). Küreselleşme, bilgi toplumu ve eğitim. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 37(2), 61-82.
Basım, H. N., & Beğenirbaş, M. (2012). Çalışma yaşamında duygusal emek: Bir ölçek uyarlama çalışması. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 19(1), 77-90.
Beltman, S., Mansfield, C., & Price, A. (2011). Thriving not just surviving: A review of research on teacher resilience. Educational Research Review, 6(3), 185–207.
Brotheridge, C. M., & Grandey, A. A. (2002). Emotional labor and burnout: Comparing two perspectives of “people work”. Journal of Vocational Behavior, 60(1), 17–39.
Bozgeyikli, H., & Şat, A. (2014). Öğretmenlerde psikolojik dayanıklılık ve örgütsel vatandaşlık davranışlarının bazı değişkenler açısından incelenmesi: Özel okul örneği. Hak İş Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, 3(5), 172-191.
Büyüköztürk, Ş., Çokluk, Ö., & Köklü, N. (2010). Sosyal Bilimler İçin İstatistik. Pegem Akademi.
Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E. Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2014). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi.
Can, M., & Cantez, E. (2018). Üniversite öğrencilerinin mutluluk, psikolojik sağlamlık ve öz yeterlik düzeyleri arasındaki ilişki. Aydın İnsan ve Toplum Dergisi, 4(2), 61-76.
Ceylan, A. K. (2017). Öğretmenlerin duygusal emeklerinin sosyo-demografik değişkenler yönünden özellikleri: Batman ili araştırması. Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, 7(2/1), 122–132.
Chan, D. W. (2003). Hardiness and its role in the stres-burnout relationship among prospective chinese teachers in hong kong. Teaching and Teacher Education, 19(4), 381-395.
Cingöz, E. (2018). Öğretmenlerinin duygusal emek ile tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi, (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Osmangazi Üniversitesi.
Çabuk, D. (2022). The relationship between teachers’ emotional labor and vocational belonging. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Orta Doğu Teknik Üniversitesi.
Diefendorff, J. M., & Gosserand, R. H. (2003). Understanding the emotional labor process: A control theory perspective. Journal of Organizational Behavior: The International Journal of Industrial, Occupational and Organizational Psychology and Behavior, 24(8), 945-959.
Diefendorff, J. M., Croyle, M. H., & Grosserand, R. H. (2005). The Dimensionality and antecedents of emotinal labor strategies. Journal of Vocational Behavior, 66(2), 339-357.
Doğan, T. (2015). Kısa psikolojik sağlamlık ölçeği’nin Türkçe uyarlaması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. The Journal of Happiness & Well-Being, 3(1), 93-102.
Efecan, E. (2022). Okul öncesi öğretmenlerinin bilinçli farkındalık, psikolojik dayanıklılık ve tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi.
Erdi, Y. (2022). Mesleki ve teknik anadolu lisesi öğretmenlerinin mutluluğunun bir yordayıcısı olarak kendini toparlama gücü. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi.
Eroğlu, M. (2020). Öğretmen adaylarının psikolojik dayanıklılıklarının incelenmesi. Eğitim ve Yeni Yaklaşımlar Dergisi, 3(2), 80-86.
Estaji, M., & Rahimi, A. (2014). Examining the ESP teachers’ perception of resilience. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 98(2014), 453-457.
Farkas D., & Orosz G. (2015). Ego-resiliency reloaded: A three-component model of general resiliency. PLoS One, 10(3), e0120883. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0120883
Fraenkel, Jack R., & Wallen, Norman E. (2009). How to design and evaluate research in education. McGraw-Hill.
Fraser, M. W., Galinsky, M. J., & Richman, J. M. (1999). Risk, protection, and resilience: Toward a conceptual framework for social work practice. Social work research, 23(3), 131-143.
Gökmen, B. (2014). Özel eğitim okulu yöneticilerinin psikolojik dayanıklılık ve iş doyumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Aydın Üniversitesi.
Grandey, A. A. (2000). Emotion regulation in the workplace: A new way to conceptualize emotional labor. Journal of Occupational Health Psychology, 5(1), 95–110.
Greene, R. (2002). Human behavior theory: A resilience orientation. In R. Greene (Ed.), Resiliency: An integrated approach to practice, policy, and research (pp. 1–28). NASW Press.
Gu, Q., & Day, C. (2007). Teachers resilience: A necessary condition for effectiveness. Teaching and Teacher Education, 23(8), 1302–1316.
Güler, H. N., & Marşap, A. (2021). Çağdaş organizasyonlarda duygusal emek süreçlerinde güncel yaklaşımlar. Sosyal, Beşerî ve İdari Bilimler Dergisi, 2(7), 474–490.
Güngör, M. (2009). Duygusal emek kavramı: Süreci ve sonuçları. Kamu-İş Dergisi, 11(1), 167-184.
Hargreaves, A. (1998). The emotional practice of teaching. Teaching and Teacher Education, 14(8), 835–854.
Harrison, M., Loiselle, G., Duquette, A., & Semenic, S. (2002). Work support and psyc hological distress among nursing assistants and registered nurses in Quebec. Journal Of Advanced Nursing, 38(6), 584-591.
Herrman, H., Stewart, D. E., Diaz-Granados, N., Berger, E. L., Jackson, B., & Yuen, T. (2011). What is resilience?. The Canadian Journal of Psychiatry, 56(5), 258-265.
Hochschild, A. R. (1983). The managed heart: Commercialization of human feeling. University of California Press.
Hülsheger, U. R., & Schewe, A. F. (2011). On the costs and benefits of emotional labor: A meta-analysis of three decades of research. Journal of Occupational Health Psychology, 16(3), 361–389.
İşli, F. (2023). Öğretmenlerin mesleki tükenmişlikleri ile psikolojik dayanıklılıkları arasındaki ilişki. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Pamukkale Üniversitesi.
James, N. (1989). Emotional labour: Skill and work in the social regulation of feelings. Sociological Review, 37(1), 15-42.
Ju, S. J., & Oh, D. (2016). Relationships between nurses’ resilience, emotional labor, turnover intention, job involvement, organizational commitment and burnout. Indian Journal of Science and Technology, 9(46), 1-5.
Kaçar, T. (2022). Öğretmenlerin psikolojik sağlamlıkları, yaşam becerileri ve öz-kontrolleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi.
Kaçmazoğlu, B. (2002). Doğu-Batı çatışması açısından globalleşme. Eurasian Journal of Educational Research, 0(6), 44-55.
Kanbay, T. (2023). Sağlık sektöründe algılanan liderlik modellerinin çalışanların duygusal emekleri üzerindeki etkilerine yönelik bir uygulama: Bilecik il sağlık müdürlüğü örneği. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi.
Kara, E. (2020). Öğretmenlerin psikolojik sağlamlık düzeyini etkileyen faktörler. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Mersin Üniversitesi.
Karaırmak, Ö. (2006). Psikolojik sağlamlık, risk faktörleri ve koruyucu faktörler. Turkish Psychological Counseling and Guidance Journal, 3(26), 129-142.
Karaırmak, Ö., & Siviş-Çetinkaya, R. (2011). Benlik saygısının ve denetim odağının psikolojik sağlamlık üzerine etkisi: Duyguların aracı rolü. Turkish Psychological Counseling & Guidance Journal, 4(35), 30-41
Karakaya, Y. (2019). Öğretmenlerin psikolojik dayanıklılıkları ile motivasyonları arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi.
Karakuş, S. (2017). Özel eğitim öğretmenlerinin psikolojik dayanıklılık ile mesleki sosyal destek düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi.
Karataş, R. (2016). Özel eğitim okullarında çalışan öğretmenlerin psikolojik dayanıklılık düzeyleri ve başa çıkma stratejilerinin incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi.
Karataş, E. (2023). Otantik liderlik ile duygusal emek İlişkisi: Akademik iyimserlik, duygusal bağlılık ve örgütsel vatandaşlık davranışının aracılık rolü. (Yayınlanmamış doktora tezi). Hacettepe Üniversitesi.
Kaya, U., & Serçeoğlu, N. (2013). Duygu işçilerinde işe yabancılaşma: Hizmet sektöründe bir araştırma. Çalışma ve Toplum, 1(36), 311-346.
Kavi, E., & Karakale, B. (2018). Çalışan psikolojisi açısından psikolojik dayanıklılık. Emek ve Toplum, 7(17), 55-77.
Kinman, G., & Grant, L. (2011). Exploring stress resilience in trainee social workers: The role of emotional and social competencies. British Journal of Social Work, 41(2), 261–275.
Köse, F. (2022). Öğretmenlerin psikolojik sağlamlıkları ve kendini işe vermeleri üzerine korelasyonel bir çalışma. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(1), 102-110.
Krejcie, R. V., & Morgan, D. W. (1970). Determining sample size for research activities. Educational and Psychological Measurement, 30(3), 607–610.
Kwon, Y. E. (2018). A study on emotional labor, resilience and psychological well-being of clinical nurses. Journal of the Korea Academia-Industrial cooperation Society, 19(2), 339-346.
Lee, M. S., & Kim, H. S. (2020). The effects of service employee resilience on emotional labor: Double-mediation of person–job fit and work engagement. International Journal of Environmental Research and Public Health, 17(19), 7198.
Masten, A. S., & Coatsworth, J. D. (1998). The development of competence in favorable and unfavorable environments: Lessons from research on successful children. American psychologist, 53(2), 205-220.
Mavi, Y. (2016). Duygusal emek: Etkilediği ve etkilendiği faktörler üzerine bir alan çalışması. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi.
Mavi, D. (2020). Yönetici rolleri, örgüt iklimi ve duygusal emek arasındaki ilişkilere yönelik öğretmen görüşleri. (Yayınlanmamış doktora tezi). Hacettepe Üniversitesi.
Moran, C., & Çoruk, A. (2021). İlköğretim kurumlarındaki öğretmenlerin duygusal emek davranışları ile yaşam doyum düzeyleri arasındaki ilişki. Trakya Eğitim Dergisi, 11(1), 267–284.
Morris, J. A., & Feldman, D. C. (1996). The dimensions, antecedents, and consequences of emotional labor. Academy of Management Review, 21(4), 986-1010.
Murphy, L.B. (1987). Further reflections on resilience. In E.J. Anthony & B. Cohler (Eds.), The invulnerable child (pp. 84–105). Guilford Press.
Oğuz, H. (2015, Mayıs 14-17). Duygusal emek istihdamının sosyolojik özellikleri (Sözlü bildiri). IV. Türkiye Lisansüstü Çalışmalar Kongresi, Kütahya, Türkiye.
Olson, R. E., McKenzie, J., Mills, K. A., Patulny, R., Bellocchi, A., & Caristo, F. (2019). Gendered emotion management and teacher outcomes in secondary school teaching: A review. Teaching and Teacher Education, 80(2019), 128–144.
Onay, M. (2011). Çalışanın sahip olduğu duygusal zekasının ve duygusal emeğinin, görev performansı ve bağlamsal performans üzerindeki etkisi. Ege Akademik Bakış, 11(4), 587-600.
Önal, G. (2019). Öğretmenlerin duygusal emek düzeyleri ile örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişki. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi.
Öz, F., & Yılmaz Bahadır, E. (2009). Ruh sağlığının korunmasında önemli bir kavram: Psikolojik sağlamlık. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 16(3), 82-89.
Özbağır, T. (2019). Öğretmenlerde psikolojik dayanıklılığın duygusal zekâyla, pozitif öğretmen özellikleriyle ve demografik değişkenlerle ilişkisi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi.
Özdemir, M., & Koçak, S. (2018). Predicting teacher emotional labour based on multi-frame leadership orientations: A case from Turkey. Irish Educational Studies, 37(1), 69–87.
Öztürk, E. (2020). Duygu yönetim becerileri ile duygusal emek davranışlarının okulun duygusal iklimi üzerindeki etkileri. (Yayınlanmamış doktora tezi). Fırat Üniversitesi.
Polatkan, N. N. (2016). Ortaokul öğretmenlerinin duygusal emek davranışları ile iş doyumları arasındaki ilişki. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Adnan Menderes Üniversitesi.
Selçuklu, A. E. (2013). Örgütsel bağlılığın bir yordayıcısı olarak kurum kültürü ve psikolojik dayanıklılık: okul öncesi öğretmenleri üzerine bir çalışma. (Yayınlanmamış yüksek Lisans Tezi). Erciyes Üniversitesi.
Sezgin, F. (2012). İlköğretim okulu öğretmenlerinin psikolojik dayanıklılık düzeylerinin incelenmesi. Kastomonu Eğitim Dergisi, 20(2), 489-502.
Smith, B. W., Dalen, J., Wiggins, K., Tooley, E., Christopher, P., & Jennifer Bernard, J. (2008). The brief resilience scale: Assessing the ability to bounce back. International Journal of Behavioral Medicine, 15(3), 194–200.
Sönmezer, B. (2015). Öğretmenlerin tükenmişlik ve psikolojik dayanıklılık düzeylerinin incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Erciyes Üniversitesi.
Sü Eröz, S. (2014). Otel işletmelerinde örgüt iklimi ve duygusal emek ilişkisi: Trakya bölgesinde bir araştırma. Hak İş Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, 3(7), 198-223.
Taha, S. M., Zoromba, M. A., & Wahba, N. M. I. (2020). Relationship between psychological resilience and emotional labor with mental health among sample of egyptian mental health nurses. Egyptian Journal of Health Care, 11(1), 1085-1094.
Tugade, M. M., & Fredrickson, B. L. (2004). Resilient individuals use positive emotions to bounce back from negative emotional experiences. Journal of Personality and Social Psychology, 86(2), 320–333.
Türk Dil Kurumu (TDK). (2024). Güncel Türkçe Sözlük Güncel Türkçe Sözlük. [Erişim: 22.10.2024, https://sozluk.gov.tr/] Erişim adresi: https:// sozluk.gov.tr/, (22.10.2024)
Tombak, Y. (2017). Öğretmenlerin öğretimsel liderlik rolleri ile duygusal emek gösterimleri arasındaki ilişki. (Yayınlanmamış doktora tezi). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi.
Tuti, G. (2021). Karizmatik liderlik, lidere güven ve duygusal emeğe yönelik öğretmen görüşleri: Trabzon ili örneği. (Yayınlanmamış doktora tezi). Hacettepe Üniversitesi.
Uçar, T. (2014). Özel eğitim okulu öğretmenlerninin psikolojik dayanıklılık düzeylerinin ve mesleki sosyal destek düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Aydın Üniversitesi.
Usta, E. Y. (2018). Hayatın anlam algısı ve psikolojik dayanıklılık düzeyi arasındaki ilişkinin analizi istanbul ili, üsküdar ilçesi, resmi liselerde görev yapan öğretmenler örneği. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Nişantaşı Üniversitesi.
Usta, I., & Akova, O. (2015). Örgütlerde duygusal emek. D. Küçükaltan, Ş. A. Tükeltürk & G. Ç. Gürkan (Ed.), Örgütsel Davranışta Güncel Konular (s. 33-53). Detay Yayıncılık.
Yalçın, S. (2013). İlköğretim okulu öğretmenlerinin mesleki tükenmişlik düzeyleri ile stres, psikolojik dayanıklılık ve akademik iyimserlik arasındaki ilişki. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi.
Yavuz, A. (2020). Duygusal emek ve örgütsel sessizlik arasındaki ilişki üzerine ampirik bir çalışma. Pearson Journal, 5(8), 144-152.
Yılmaz, M. (2019). Öğretmenlerin psikolojik dayanıklılıkları ile iş yaşam kaliteleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi.
Yılmaz, K., Altınkurt, Y., Güner, M., & Şen, B. (2015). The relationship between teachers’ emotional labor and burnout level. Eurasian Journal of Educational Research, 15(59), 75–90.
Yin, H., Lee, J. C. K., Zhang, Z., & Jin, Y. (2017). Exploring the relationship among teachers’ emotional intelligence, emotional labor strategies and teaching satisfaction. Teaching and Teacher Education, 63, 47–58.
Zhang, L., Sun, D. M., Li, C. B., & Tao, M. F. (2016). Influencing factors for sleep quality among shift-working nurses: A cross-sectional study in China using 3-factor Pittsburgh sleep quality index. Asian nursing research, 10(4), 277-282.
Zheng, Z., Gangaram, P., Xie, H., Chua, S., Ong, S. B. C., & Koh, S. E. (2017). Job satisfaction and resilience in psychiatric nurses: A study at the Institute of Mental Health, Singapore. International journal of mental health nursing, 26(6), 612-619.

Toplam 96 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil	Türkçe
Konular	Eğitim Yönetimi, Teftişi, Planlaması ve Ekonomisi (Diğer)
Bölüm	Araştırma Makaleleri
Yazarlar	Mustafa Erdem 0000-0001-8595-0504 Hasan Altuntaş 0009-0004-5376-0449 Devrim Murat Güzelküçük 0000-0002-9583-9102 Recep Tekinarslan 0009-0000-0423-7935
Erken Görünüm Tarihi	23 Haziran 2025
Yayımlanma Tarihi	24 Haziran 2025
Gönderilme Tarihi	6 Şubat 2025
Kabul Tarihi	21 Nisan 2025
Yayımlandığı Sayı	Yıl 2025 Sayı: 18

Kaynak Göster

APA	Erdem, M., Altuntaş, H., Güzelküçük, D. M., Tekinarslan, R. (2025). Öğretmenlerin Psikolojik Sağlamlığının Duygusal Emek Davranışlarını Yordama Düzeyi. Uluslararası Sosyal Bilimler Akademi Dergisi(18), 388-413.